هستی شناسی در مکتب قرآن
قرآن دفتر هستی نظری است که به هستی واقعی میپردازد. هدف آن است تا بدانیم در این دفتر چه خوراکهایی برای ذهن ما تهیه شده که تاکنون از آن غافل بواه ایم.هستی شناسی در مکتب قرآن
قرآن دفتر هستی نظری است که به هستی واقعی میپردازد. هدف آن است تا بدانیم در این دفتر چه خوراکهایی برای ذهن ما تهیه شده که تاکنون از آن غافل بواه ایم.
خاطره ای از خانم مریم کاویانی
خاطره ای از خانم مریم کاویانی
احمد شمّاع زاده
روز پدر
میلاد مولود کعبه و روز پدر سال 1395 بود. از سوی سفارت به یک سالن پذیرایی برای برگزاری مراسم همراه با دیگر ایرانیان مقیم دعوت شده بودم. هنوز مراسم برگزار نشده بود، و در حالی که با یکی از دوستان در حال صحبت کردن بودم، متوجه شدم خانمی از کنارمان ردمیشود، که با یک لحظه نگاه کردن به چهره اش به نظرم آشنا آمد… پس از لحظاتی خاطره‌ام یاری کرد که وی خانم مریم کاویانی هنرپیشه محبوب است… از خود پرسیدم که او چرا و برای چه اینجاست؟! همان‌گونه که چشمم بدرقه اش میکرد دیدم یکراست رفت پیش خانم سفیر و در کنار او نشست. دانستم که وی با خانم سفیر دوست است و ممکن است با دعوت وی به لهستان آمده باشد.
پس از برگزاری مراسم که معمولاً مانند پیش از برگزاری مراسم هرکس با دیگری سر صحبت را بازمیکند یا با دوست خود همسخن میشود، من هم با شوهر خانم کاویانی همصحبت شدم که در طول مراسم با پرس و چو از همکاران سفارت (چون خود بازنشسته وزارت خارجه ام)، درباره علت آمدن خانم کاویانی به لهستان، گفتند که فلانی همسر اوست. پس از کمی صحبت کردن، وی
گفت من شوهر خانم کاویانی هستم و من هم گفتم که میدانم. با پرسش و پاسخهایی که رد و بدل شد دانستم که برای بیزنس به اینجا آمده‌اند و اگر هم ممکن شد، کار سینمایی...
پسر بیست ساله خانم کاویانی!!
خانم کاویانی در سال نودوهفت در مصاحبه با مهران مدیری در برنامه دورهمی و در پاسخ به پرسش همیشگی مدیری که: عاشق شدی...؟ میگوید خیلی زیاد: من اول عاشق عروسکهایم بودم؛ پس از آن عاشق پدرومادرم شدم و پس از آن عاشق شوهرم شدم و پس از او عاشق پسرم و حالا هم عاشق زندگی ام. وقتی مدیری میپرسه پسرت چند سالشه؟ پاسخ میشنوه: بیست سال؛ که شگفتی همگان را به همراه داشت.
با توجه به اینکه شخصی را که از او در بالا یاد کردم، از نظر سن و سال نمیتوانست یک پسر بیست ساله داشته باشد، و من هم در آن زمان سن و سال خانم کاویانی را نمیدانستم، اکنون به ذهنم میرسد که آن شخص، نمیتواند شوهر اول او بوده باشد؛ زیرا خانم کاویانی در مورد طلاق اولش در جایی اینگونه توضیح داده است:
به هیچ وجه حرفه بازیگری من در ماجرای طلاقم دخیل نبوده و من آن موقع مشغول حرفه پرستاری بودم ، پس از طلاقم بوده که وارد عرصه بازیگری شده ام.
چگونگی آشنایی آقای مهمانپرست با خانم کاویانی
چند وبسایت عنوان بالا را تیتر زده‌اند ولی هیچ رابطه‌ای را کشف یا چگونگی آشنایی آنها را بیان نکرده اند؛ زیرا که خانم کاویانی شخصی کم حرف و محجوب است و دوست دارد همیشه کم حاشیه بماند؛ ولی من از آن رخدادی که به چشم خود دیدم و با گوش خود شنیدم، این حدس را میزنم که وی دوست هم سن و سال خانم مرحومه فاطمه یعقوبی (خانم محترمی که نسبت به همگان بسیار با مَحبت بودند.) بوده که علاقه و رابطه خوب و خاصی با وی داشته و موجب شده که چند بار (به قول خود خانم کاویانی در برخی مصاحبه ها) به لهستان سفر کند.
از سوی دیگر از آنجا که هر سه (خانم یعقوبی، خانم کاویانی و آقای مهمانپرست) اصالتاً گیلانی هستند، طبیعی به نظر میرسد که با یکدیگر آشنا، و دارای رابطه نزدیکی بوده باشند و با دعوت خانم سفیر، به لهستان میآمده و به هنگام آمدن نیز، مهمان خانم و اقامتگاه سفیر بوده است.
در این حالت است که پس از مرگ نابهنگام مرحومه یعقوبی، میتواند دوست دیرینه و مورد اعتماد وی یعنی خانم کاویانی، همسر شریک زندگی او شود؛ زیرا که هر دو آنان میدانند که روح آن مرحومه نه تنها مکدّر نخواهدشد که شاد هم خواهد شد؛ زیرا چه کسی بهتر و مناسبتر از او برای شوهری که در طول زندگی زناشویی اش واقعاً از جان و دل دوستش داشته است!
بیست و هشتم خرداد نودوهشت
احمد شمّاع زاده
ثانی‌اثنین کیست؟
ثانی‌اثنین کیست؟
احمد شمّاع‌زاده
الّا تنصروه فقد نصره‌الله اذ اخرجه الذین کفروا ثانی‌اثنین اذ هما فی الغار اذ یقول لصاحبه لاتحزن ان‌الله معنا فانزل الله سکینته علیه و ایده بجنود لم تروها(توبه:40)
موضوع مهاجرت رسول گرامی اسلام(ص) از مکه به مدینه است. ثانی‌اثنین یعنی دومین از دو(نفر) یا نفر دوم. بدین ترتیب خداوند می‌خواهد بگوید یکی اصلی بوده و کس دیگری نیز ملازم و همراه او بوده‌است. از آنجا که تفسیرها به راحتی از کنار این موضوع گذشته‌اند و نسبت به شناخت دقیق آن بی‌توجهی کرده‌اند، به این موضوع می‌پردازیم و می‌خواهیم بدانیم او کیست؟ تا از سویی به منظور قرآن پی برده‌باشیم که هرچه قرآن کریم گفته و هر چه را که دقیق به‌کاربرده، حق است و برای ماست؛ و از سوی دیگر به درس‌هایی که قرآن با همین یک واژه مرکب به ما می‌آموزد پی‌ببریم.
برای شناخت نفر دوم، در آغاز باید بدانیم نفر اول کیست تا نفر دوم مشخص شود:
یک- در این سفر رسول اکرم ابوبکر را یاری نکرده بلکه ابوبکر پیامبر را یاری رسانده؛ پس نفر دوم، ابوبکر است.
دو- از نظر مقام، زمان حرکت، واجب و مستحب، و اصل و فرع، همه دلالت بر آن دارد که رسول اکرم دارای مقام اول بوده، زودتراز ابوبکر حرکت‌کرده، حکم الهی را انجام‌داده و ابوبکر عملی مستحبی را، و اصل هجرت برعهده رسول اکرم بوده و ابوبکر فرع هجرت‌است.
سه- همان‌گونه که در تمام سفارت‌خانه‌های جهان به سفیر نمی‌گویند نفر اول ولی به معاون او می‌گویند نفر دوم؛ در اینجا نیز آن هنگام که سفیر خداوند عزم مدینه را کرده، پس به خودی خود نفر اول است و نفر دوم ابوبکر است.
این واژه مرکب را بسیاری از مترجمین و مفسرین، یکی از آن دو تن ترجمه‌کرده‌اند، تا بتواند پس از آن، کلام خود را بر کرسی بنشانند و بگویند آن کسی که دلداری‌داده، رسول اکرم بوده‌است؛ و با چنین برداشتی پای آیه را از جای دیگری لنگ می‌گذارند. زیرا در این صورت، پیامبر دلداری‌دهنده‌است و خداوند سکینه (آرامش) را بر دل دلداری‌شونده (ابوبکر) نازل‌می‌فرماید و با سپاهیانی که دیده نمی‌شوند، او را یاری می‌رساند. ولی معمولاً می‌نویسند دلداری‌دهنده خود مورد لطف‌الهی قرارمی‌گیرد و آرامش بر دل او!! نازل‌می‌شود. عجب!
خداوند کریم با این آیه می‌خواهد به ما بیاموزد که:
* هرچند رهبر عطیم‌الشأنی همچون پیامبر اسلام باشی که هیچ‌کس به پایه مقام او نرسیده و نمی‌رسد، چون انسان هستی، ویژگیهای انسانی از جمله اندوه، ممکن است بر تو غلبه کند. پس با توکل بر خدا آرامش بگیر و به رحمت ایزدی امیدوارباش.
* دوم می‌خواهد بگوید تجربه و چشیدن سردوگرم روزگار بر آرامش دل تأثیرگذار است.
ابوبکر چون بسیار مسن‌تر از پیامبر اکرم بود، اینچنین بود. و بدین ترتیب می‌خواهد بگوید ایمان بیشتر، اطمینان قلبی بیشتر نمی‌آورد؛ ولی تجربه بیشتر قوت قلب می‌آورد. کودکی که تجربه ندارد از بسیاری چیزها که باید بترسد، نمی‌ترسد و برعکس از چیزهایی که ترسی‌ندارد می‌ترسد؛ چون این ویژگی‌ها ذاتی و روانی است و به فطرت و روان انسان برمی‌گردد.
مگر ابراهیم خلیل (ع) با آن‌همه مقام‌ومرتبه که افتخار حمل پرچم توحید را نیز دارد، همو به خداوند نگفت: کیف تحیی‌الموتی؟ و مگر خداوند از او نپرسید: اولم تؤمن؟ و او گفت: لیطمئن قلبی! و هنگامی که خداوند با تجربه‌ای عملی و آزمایشی عینی به او آموخت که چگونه مردگان را زنده‌می‌کند، دل ابراهیم (ع) نیز آرام‌شد. پس ایمان بیشتر، اطمینان قلب (آرامش دل) نمی‌آورد بلکه این تجربه است که آرامش می‌آورد!
در مورد ابوبکر و تجربه کارساز او و در نتیجه دلداری‌دادن او به پیامبر اکرم نیز می‌توان گفت: از مراقبت‌ها و مواظبت‌های بسیارزیاد ابوبکر در راه رسیدن به غار برای ایمن‌بودن از دشمنان و نیز هنگامی که به غار رسیدند، به جست‌وجو پرداخت تا از حشرات و حیوانات، ایمن باشند، برمی‌آید که ابوبکر از تجربه‌های خویش در این همراهی بسیار بهره‌گرفته‌است.
اینکه در روایات آمده که ‹سراقه› در راه به آنها رسید و در آنجا رسول اکرم به ابوبکر گفت ‹لاتحزن ان‌الله معنا› ربطی به موضوع ندارد زیرا لاتحزن قرآن در ‹غار› است؛ نه در ‹راه› و آیه به این امر صراحت دارد.
در اینجا نیز خداوند با همین یک واژه ‹ثانی‌اثنین› موضوع حضرت ابراهیم را در مورد پیامبر بازگفته‌است؛ ولی ما با پیشداوری‌های‌مان که مگر میشود خداوند با زبان ابوبکر بر دل پیامبر آرامش ارزانی دارد، همه مفاهیم پشت آیه را از بین می‌بریم و به خیال خود فکرمی‌کنیم که به خدا و پیامبر خدا خدمت کرده‌ایم. (به قول قرآن: یحسبون انهم یحسنون صنعا)
در اصل به‌جای تدبر قرآن که خداوند بر آن تأکید دارد، ساده‌ترین و بی‌محتواترین راهها را می‌رویم؛ و به نحوی به خداوند در به‌کارگیری واژه‌ها اهانت می‌کنیم، زیرا از خود نمی‌پرسیم چرا خداوند این واژه را به‌کاربرده و شک نمی‌کنیم که شاید منظوری در پس این واژه نهفته باشد.
هنگامی‌که مفسر یا مترجمی واژه‌ای از قرآن را از قلم می‌اندازد و یا آن را چیز دیگری معنی‌می‌کند، این معنا را می‌رساند که خداوند این واژه را بیجا به‌کاربرده و لزومی نداشته که آن را به کارگیرد. خداوند بسیارساده می‌توانست بگوید: ‹یقول لصاحبه اذ هما فی‌الغار لاتحزن ان‌الله معنا› این جمله همان است که مترجمین به‌جای بخشی از آیه، آن را به فارسی ترجمه‌می‌کنند؛ و مفسرین توضیح‌می‌دهند و نیازی به ثانی‌اثنین ندارد.
چنانکه در پی خواهد آمد، بسیاری از مفسرین ثانی‌اثنین را چیز دیگری ترجمه و تفسیر کرده و برخی آن را نادیده‌گرفته و از آن گذرکرده‌اند:
کشف‌الاسرار میبدی: ج 4 صص 137- 136 به کوشش مرحوم علی‌اصغر حکمت چاپ دانشگاه تهران.
این تفسیر ثانی‌اثنین را نه‌تنها ترجمه نکرده، حتی به آن اشاره‌ای نکرده و از کنار آن گذشته‌است.
مجمع‌البیان طبرسی: ج 6-5 ص 39 چاپ بیروت:
ثانی‌اثنین یعنی انه کان هو و ابوبکر. لیس معهما ثالث ای و هو احد اثنین … اذ یقول الرسول لابی‌بکر(لاتحزن) ای لاتخف …
ترجمه: ثانی‌اثنین یعنی اینکه او(پیامبر اکرم) و ابوبکر بودند و شخص سومی با آنها نبود؛ یا اینکه و او یکی از دو نفر بود ... هنگامی که رسول به ابوبکر میگوید اندوهگین مباش یا نترس ...
المیزان علامه طباطبائی متن عربی: ثانی‌اثنین ای احدهما. ترجمه: یا یکی از آن دو.
تاج‌التراجم محمد اسفراینی ـ شرکت انتشارات علمی، فرهنگی ج 2 ص 864 :
… و اندران حال که دوم دو بود یعنی یکی آن دو بود(همان است که در المیزان آمده).
روض‌الجنان یا تفسیر شیخ ابوالفتوح رازی، بنیاد پژوهشهای اسلامی ج 9 ص 251 :
دوم دو، و نصب او بر حال است. این هردوگونه گویند: اول بر تقدیر آنکه: او دوم است صاحبش را چون به یک جای باشند، وجه دوم آنکه: او دوم یکی باشد و این خود حقیقت است.
تفسیری کهن به پارسی از مؤلفی ناشناخته، تصحیح دکتر آیت‌الله زاده شیرازی نشر قبله ص 61:
دوم دو تن آنکه که هر دو در غار بودند...
تفسیر کابلی مولانا محمود حسن دیوبندی، نشر احسان ج 2 ص 523:
درحالی‌که دوم تن از دو بود ...
تفسیر نمونه، تنظیم احمدعلی بابایی دارالکتب‌الاسلامیه ج 2 ص 206:
این درحالی بود که او دومین نفر بود.
تفسیر ادبی و عرفانی خواجه عبد‌الله انصاری، حبیب‌الله آموزگار نشر اقبال ص398:
در ترجمه: «درحالی‌که دومی دو تن بود». در تفسیر: اشاره‌ای ندارد.
در سه تفسیر آخر، مفسرین با افزودن عبارت ‹ درحالی‌که› پیش از ‹ثانی‌اثنین› و ‹بود› پس از آن، کلام خدا را به رأی خود تفسیرکرده‌اند؛ زیرا خداوند پیش از آوردن ثانی‌اثنین در بارة اخراج رسول اکرم از مدینه سخن میگوید و بدین‌گونه ثانی‌اثنین را به رسول گرامی برمی‌گردانند.
در هیچ‌یک از این همه تفسیرها هیچ اشاره‌ای به اینکه مبنای برداشت مفسر از اینکه ‹ثانی‌اثنین› رسول اکرم است، نشده و هیچ روایتی نیز برای اثبات آن آورده‌نشده، و معلوم نیست چرا مفسرین به این موضوع کم‌بها داده، از کنار آن گذشته و به گناه تحریف کلام خداوند فکرنکرده‌اند!!
برخی تفسیرها همچون کشف‌الاسرار میبدی در انزال سکینه اختلاف‌کرده و گفته‌اند چون ابوبکر اندوهگین بوده، پس سکینه بر دل او نازل شده؛ و در این زمینه بحث کرده‌اند. این تشکیک خود دلیلی است بر اینکه ثانی‌اثنین ابوبکر است؛ زیرا اگر ‹سکینه› بر دل ابوبکر نازل‌شده‌باشد، پس ‹جنود لم تروها› نیز برای او باید باشد که چنین نیست.
از سوی دیگر با اینکه در چندین آیه خداوند گفته‌است: ‹ای رسول ما اندوهگین مباش› یا ‹اندوهگین نکند ترا ...›، معلوم نیست چرا در این آیه همه می‌نویسند پیامبر به ابوبکر گفت اندوهگین مباش. آیا اگر ابوبکر به پیامبر بگوید اندوهگین مباش، کفر است؟ یا نشانة برتری او نزد خداونداست؟ هیچ‌یک. تنها نشانة تجربة بیشترداشتن در زندگی‌است؛ که چنین نیز بود.
از سوی دیگر قرآن کریم می‌فرماید: ‹الابذکرالله تطمئن‌القلوب› و ‹و ذکّر ان‌ّ الذّکری تنفع المؤمنین› از این آیات نیز برمی‌آید که ذکر ‹آرامبخش› و ‹سودبخش› است. و مگر جمله ‹خدا با ماست› جز ذکر و یاداوری، چیز دیگری هم هست؟ و مگر نشنیده‌ایم که بزرگان دین ما، با هدف شنیدن ذکری و گرفتن بهره‌ای، پای سخن کمتر از خود از نظر سواد و مقام نشسته‌اند؟ اینها را که بر سر هر منبری می‌گویند. پس چرا به ابوبکر که میرسد موضوع برعکس میشود و او نمیتواند در مقام مذکّر قرارگیرد!!؟
دلیلی که می‌توان برای این کار مفسرین ذکر کرد آن است که بگوییم آنان ‹لاتحزن› را با ‹لاتخف› در یک ردیف و هم‌ارز تلقی‌می‌کنند؛ چنانکه تفسیر مجمع‌البیان به‌روشنی آن را یاداور شده‌بود.
ترس نشانه ایمان کم است ولی اندوه نشانه ایمان کامل است؛ و برابر دانستن آنها مصداق یحرفون الکلم عن مواضعه (نساء: 46 و مائده: 13) و تغییر کلام خداونداست. همان‌گونه که در بالا آمد، خداوند در چندین آیه به پیامبر اکرم می‌فرماید ‹اندوهگین مباش› و ‹اندوهگین نکند ترا›؛ ولی در تمام قرآن آیه‌ای را نمی‌یابید که به ایشان بگوید نترس.
خداوند کریم در نه آیه به پیامبران مختلف (حضرات ابراهیم دوبار، موسی پنج‌بار، لوط و داوود هریک یک‌بار) گفته‌است لاتخف (نترس)؛ ولی یک مورد هم به پیامبر اکرم نگفته است. چرا؟
چون پیامبر اکرم از نظر ایمان کمبود ندارد. نترس است. شجاع است. ولی انسان است و هر انسان شریفی از سویی به‌دلیل حماقت بندگان خدا و از دیگرسو برای نجات آنان، اندوهگین میشود؛ و این اندوه نه تنها نشانه ترس نیست، که نشانه انسان‌دوستی، خداجویی، غیرت، حمیّت، و دغدغه مردم را داشتن است.
پس مترجمین و مفسرین با این برداشت بی‌دقت و غیرواقعی از آیة دقیق قرآن، که ثانی‌اثنین رسول اکرم است، تمام این صفات نیکو را به ابوبکر نسبت میدهند و چیزی برای رسول اکرم باقی نمی‌گذارند و برعکس به خیال خود خواسته‌اند به پیامبر اکرم ارج نهند.
از مقایسه و مقارنة این تفسیرها و نیز دیگر تفسیرها، نه‌تنها در زمینه مورد بحث بلکه در تمام زمینه‌ها به این نتیجه می‌رسیم که بسیاری از ترجمه‌ها و تفسیرها از روی هم نگاشته‌شده‌اند و تنها در برخی موارد که مفسر با مطلب تازه‌ای روبه‌رو شده، در تفسیر خود تغییراتی داده‌است؛ و کمتر شک و شبهه به تفسیرهای پیشین موجب تازگی و بدیع‌شدن ترجمه یا تفسیر شده، بلکه اشتباه‌ها، کاستی‌ها و نادرستی‌های کلیدی در همه تفسیرها تکرار‌شده‌است. خلاصه آنکه، بیشتر تفسیرها که به ترجمه ها نیز سرایت کرده اند نتیجه تدبر قرآن نیستند؛ و این آفت فهم قرآن است.
تنها ترجمه‌ای از قرآن (تا آنجاکه نگارنده دسترسی‌داشته) که در ترجمه ثانی‌اثنین به بیراهه نرفته و به کلام حق پیرایه نبسته، ترجمه‌ای از آقای محمود صلواتی است که چنین است: ‹آنگاه که دومین آن دو نفر، هنگامی که در غار بودند، به رفیقش می‌گفت: اندوهگین مباش که خدا با ماست›. (انتشارات ذکر)
هرچند در این ترجمه نیز ‹آنگاه که› اضافی است، ولی چون مصداق را تعیین نکرده، مفهوم قرآن نیز تغییری نکرده‌است. توقع هم آن است که مترجمین، کلام خدا را آن‌گونه که هست ترجمه کنند؛ زیرا کلام خداوند پیرایه ندارد، بلکه این ترجمه‌ها هستند که با پیرایه‌هایی که بر کلام خداوند می‌بندند، موجب انحراف خوانندگان قرآن می‌شوند.
ایشان در مؤخّره‌ای که بر ترجمه خود نگاشته، آورده‌است: ‹بر مترجم است که با آوردن کلمات اضافی، یا تعیین مصداق، گسترة مفهوم را محدود نکند؛ و با شکستن نظم کلام و آوردن فواصل و قافیه‌های ناهماهنگ، زنجیره سخن را از هم نگسلاند›.
تاریخ نگارش: شعبان و رمضان 1425
ویرایش دوم: عید فطر 1440 برابر با 15 خرداد نودوهشت
احمد شمّاع زاده
فهرست برخی نوشته ها و پژوهشهایم در وب، و نشانی لینک آنها
خداشناسی(24 عنوان)• رسولان عام خداوند (برگزیدگان الهی): https://www.academia.edu/10698949
• شرحی بر استدلالهای خداشناسی یک ژنتیکدان: https://www.academia.edu/12868533
• چگونگی رابطه آفریدگار با آفریدگان: https://www.academia.edu/36948695
• آفریدگانی خرد، ساختارهایی کلان: https://www.academia.edu/11943591
• نظام هماهنگ آفرینش و آفریگان: https://www.academia.edu/12025778
• ناامیدی از رحمت خداوندگاری؟: https://www.academia.edu/12461097
• من آن خدایی را میپرستم که...: https://www.academia.edu/11997810
• خداشناسی به روش جاهل مأبی: https://www.academia.edu/7581088
• باخدا یا بیخدا؟ کدام بهتره؟: https://www.academia.edu/30159553
• بهشت را به بهانه هم میدهند: https://www.academia.edu/7468921
• انقلاب ایران، آزمونی الهی: https://www.academia.edu/15321819
• ترنم هستی و هستی مترنم: https://www.academia.edu/13344792
• فعل الهی (Divine Act): https://www.academia.edu/14819172
• بندگی در چشمه زندگی: https://www.academia.edu/37440153
• فرافکنی و هدایت الهی: https://www.academia.edu/12303827
• شب واقعه باغداران: https://www.academia.edu/12221993
• مشیّت الهی و درسیهایی از یک رخداد: https://www.academia.edu/39185222
• تسبیح گویان در هستی: https://www.academia.edu/6832639
• خدا را چگونه میبینی؟: /https://www.academia.edu/6863770
• مناظره احمد و محمود: https://www.academia.edu/27920160
• دستگاه آفرینش الهی: https://www.academia.edu/11997813
• خداشناسی جوانان: https://www.academia.edu/29080140
• یکتاپرستی در قرآن: https://www.academia.edu/20384489
• نسبت الهی: https://www.academia.edu/9826312
قرآنشناسی(25)
• آیه قیاس: https://www.academia.edu/6863882
• فهم قرآن: https://www.academia.edu/12480746
https://tiptiktak.com/--85803e0ea88e5bfd4361e2ba3d74f599.html
• قرآن و فلسفه: https://www.academia.edu/33587075
https://tiptiktak.com/--e560d2f0c88c49c92e32d95f364da397.html
• قرآن، کتاب اندیشه: https://www.academia.edu/9095299
https://tiptiktak.com/--648972467f8a5e3cc98d6504ab29c89f.html
• طرح بنیاد کشف قرآن: https://www.academia.edu/6852456
https://tiptiktak.com/--22826d526a8193cd49a71f2cee55ccf3.html
• موریس مترلینگ و قرآن: https://www.academia.edu/36270148
• موریس بوکای و قرآن: https://www.academia.edu/34252884
• گونه های دیالکتیک قرآنی: https://www.academia.edu/9893933
https://tiptiktak.com/--9af7d4591c3d2c9be04e88c5b77d08d1.html
• بازنگری آیه نسخ در قرآن: https://www.academia.edu/31735114
https://tiptiktak.com/--f8c00146e2883fe5e472a943e426d805.html
• جدلی فیسبوکی در پیرامون قرآن: https://www.academia.edu/12380160
https://tiptiktak.com/ff738ab287c7c057adb191b84f7bfe9767223.html
• شکوه ریاضی، و شکوه قرآن: https://www.academia.edu/8007081
https://tiptiktak.com/--2de9b0068ea9ae5bfcc61a564ae68a1c.html
• جور دیگری باید دید قرآن را: https://www.academia.edu/7360901
https://tiptiktak.com/--2492d04639ed2e7ad6daa8a726508c0a.html
• دانشنامه مفاهیم ویژه قرآن کریم: https://www.academia.edu/10031889
https://tiptiktak.com/038946d197fce98ba5ce9134f109367725196.html
• نقدی بر تفکر قرآن به مثابه گفتار: https://www.academia.edu/6794858
https://tiptiktak.com/--b330be15dcbbc04ff1a7476ae2ade5e5.html
• هستی یا نیستی! اصل کدام است؟: https://www.academia.edu/12575318
https://tiptiktak.com/--13af29b3d0c9446a599eabdac0112ee1.html
• فهم درست برخی آیات قرآن کریم: https://www.academia.edu/13118943
https://tiptiktak.com/--1a7dae480d6834d554993c2fe2456cfb.html
• بیانیّه ای بر رد قرآن به مثابه خوابنامه: https://www.academia.edu/26307371
https://tiptiktak.com/--2492d04639ed2e7ad6daa8a726508c0a.html
• معجزه ریاضی فیزیک دیگری از قرآن: https://www.academia.edu/6794860
• یحرفون الکلم عن مواضعه در فهم قرآن: https://www.academia.edu/12682012
https://tiptiktak.com/--64410473700c06e10c6435b083f668a6.html
• آفتهای کارامدی قرآن(افلایتدبّرون القرآن؟): https://www.academia.edu/7361057
https://tiptiktak.com/--fb74f4dda725be0eedd5f55d5f2ee498.html
• نقدی بر: محمد(ص) راوی رؤیاهای رسولانه: https://www.academia.edu/13442054
https://tiptiktak.com/--3c9f6ade6ccb2f4d066231cab18482b1.html
• دفاع از قرآن (نقدی بر ترجمه الهی قمشه ای): https://www.academia.edu/11997798
نشانی لینک این نقد در پایگاه تخصصی ترجمه قرآن کریم با بیش از 2000 بازدید: http://maarefquran.net/public/application/index/articleView?id=146&p=234
• کورش بزرگ و هماوردی دیگر از قرآن سترگ: https://www.academia.edu/29415360
• فهرست تفسیر موضوعی آیاتی از قرآن کریم: https://www.academia.edu/13239861
https://tiptiktak.com/--d58aa06946fb313db7c787393684a966.html
• کدام حقبقت دارد. کشف آلمانها، یا ادّعای انگلیسها؟: https://www.academia.edu/17896557
کیهانشناسی(24)
• نقدی بر: دانشمند ایرانی نظریه مهبانگ را به چالش: https://www.academia.edu/39127276
• جایگاههای ستارگان: https://www.academia.edu/11997814
https://tiptiktak.com/--fa21be227631613b082f742338439425.html
• پادماده کیهانی در قرآن: https://www.academia.edu/11943555
https://tiptiktak.com/--7ef8ef26cae87bd75bd8328b8107849f.html
• مدلی مدرن، برای کیهان: https://www.academia.edu/5676568
https://tiptiktak.com/--d00dc8eab192db136520dbaa7a1fe140.html
• سازمان کیهان در قرآن: https://www.academia.edu/5676571
https://tiptiktak.com/--e0b3e4d49f6a8fcb2608c8f68fee45fc.html
• گسترش کیهان در قرآن: https://www.academia.edu/7656862
https://tiptiktak.com/--1272011e36e3d221fd12d499dc2816e8.html
• ساختار شماتیک کیهان: https://www.academia.edu/36815821
https://tiptiktak.com/--1841659b52ed7b06f886a8de5293de1d.html
• کیهان، سیستمی نه بعدی: https://www.academia.edu/23026305
https://tiptiktak.com/-9--c7ff6250d2e201e6fc45a881a9a14e85.html
• جهانهای موازی در قرآن: https://www.academia.edu/33424983
https://tiptiktak.com/--7322752ef7553f4c19621a516953f98c.html
• کوتوله های قهوه ای در قرآن: https://www.academia.edu/9131049
https://tiptiktak.com/--f010ca01c5d8cb4df3a487898370808c.html
• مهبانگ یا آغاز کیهان در قرآن: https://www.academia.edu/11202947
https://tiptiktak.com/9ad297e5ed78184b5b31ee4ba801c53793820.html
• مهنورد یا پایان کیهان در قرآن: https://www.academia.edu/12376486
https://tiptiktak.com/--ae9928b2608290add2913786b9ea6f84.html
• کیهان؛ کامپیوتری کلان و فراگیر: https://www.academia.edu/37399934
https://tiptiktak.com/--c21edee5269d3c5121f0eb7cfc7956da.html
• بافت کیهانی یا شکل درونی کیهان: https://www.academia.edu/27215876
https://tiptiktak.com/--57fbfdc5d7076ee0e8e315eb615e210b.html
• پردازش چند مفهوم سازمانی کیهان: https://www.academia.edu/12303832
https://tiptiktak.com/--bd30c9a533ce8dd1d4040a434f4296bd.html
• عالم قدیم نیست! نقدی بر نظر کاستانِدا: https://www.academia.edu/9894010
• معجزه کیهانشناسی دیگری از قرآن: https://www.academia.edu/39184748
• کاهش جوّ زمین در دیدگاه قرآن و دانش: https://www.academia.edu/12162075
https://tiptiktak.com/d32da76e8589c9d4e6acfb5de2bc9af811118.html
• ابواب السّماء یا سیاهچالگان در قرآن: https://www.academia.edu/12480771
https://tiptiktak.com/a6fcb1d068ffd1ea1798e67e47fec3ff19683.html
• رخدادهای مهم کیهانشناسی و خداشناسی: https://www.academia.edu/6832650
https://tiptiktak.com/--9d51276c432cb0a96b2b8fb7d447606c.html
• دحوالارض و ایجاد شبهه پیرامون آیات قرآن کریم: https://www.academia.edu/36673556
https://tiptiktak.com/--d11e979eb95305328dbbba17a0aaccb2.html
• روش یافتن سیاهچاله(و بالنّجم هم یهتدون): https://www.academia.edu/9095483
https://tiptiktak.com/--9992ebc3f311ffde4301feb1496bf755.html
• نقدی بر: انرژی تاریک، حیرت به زبان ساده: https://www.academia.edu/13169408
https://tiptiktak.com/--5d0b23adb44301c190a0a65da4f8bcb6.html
• ایستگاههای فضائی و سفرهای کیهانی در قرآن: https://www.academia.edu/11957899
https://tiptiktak.com/efe28bbde20b8665e20af1765b2d42c262701.html
• کروموزومهای درشت زندگی را به زمین آورده اند!: https://www.academia.edu/7503918
https://tiptiktak.com/--0414008ae033d0f1c1d9f9781b70af70.html
جنشناسی، پیشنیاز انسانشناسی(11)
• جن، موجودی که از نو باید شناخت: https://www.academia.edu/12376472
https://tiptiktak.com/--8ab3dab9981ef9ccfffaadbf03087108.html
• یوفو هلیکوپتر شینوک را با خود برد!!: https://www.academia.edu/22349865
• بزرگترین معمّای رویدادهای هوایی: https://www.academia.edu/38908871
• پیشرفتهای علمی جنیان و تمدن اینکاها: https://www.academia.edu/13344746
https://tiptiktak.com/--1cc58cc3509314bc9e7934b96228ea96.html
• نقدی بر: جن، موجودی که از نو باید شناخت: https://www.academia.edu/12330053
https://tiptiktak.com/--794eb94670e3aed3966a9d6eff82276b.html
• نگرشی تازه به واقعه روزول (Roswell): https://www.academia.edu/8861578
https://tiptiktak.com/--85e251d2741d25e8d1427e04a9d21a15.html
• نقش بشقابهای پرنده در جامعه جهانی آینده: https://www.academia.edu/6863841
https://tiptiktak.com/--117b87448490bb6916940bfc90bc514d.html
• داستان یک فریب، و تابوی رادیوفردا: https://www.academia.edu/35498830
https://tiptiktak.com/--c89aa4f87d28317a35bbc4874324a9ed.html
• کشف سنگهای عظیم در روسیه: https://www.academia.edu/10477325
https://tiptiktak.com/--94b37f1d55afbe30c9369ce764202a78.html
• اهرام مصر و فرعون زمان: https://www.academia.edu/8653706
https://tiptiktak.com/--5cfd55cc8d612f9ca58259ac6a41459c.html
• نقدی بر: برج بابل: https://www.academia.edu/14711794
انسانشناسی(16)
• بررسی جایگاه انسانهای پیشین و انسان امروزی: https://www.academia.edu/10055759
https://tiptiktak.com/--948f9e20c068735909f9f823356389b7.html
• آنگاه که پای انسانشناس در گل میماند!: https://www.academia.edu/11354348
https://tiptiktak.com/--080f6efcbe000e032ae94c51e121f76a.html
• دگرگونی اساسی در نظریه تکامل انسان: https://www.academia.edu/6987500
https://tiptiktak.com/--668a6b1909dbf04ac0c9bbcf9ea48700.html
• چهارپایان ویژه قرآنی یا کروموزومها: https://www.academia.edu/12408571
https://tiptiktak.com/b9f7edb0e6673494f66b6fbff241883a22412.html
• نظریه تکامل انسان و چالشی دیگر!! https://www.academia.edu/36606009
https://tiptiktak.com/--43b0a2f9d656bee415248c0311b28168.html
• آفرینش باوری، بحث تکامل گرایی: https://www.academia.edu/10477311
https://tiptiktak.com/0211b35d0d8de98a2f0b8c895f2acb0547621.html
• قرآن و ژنتیک، معجزه ای از قرآن: https://www.academia.edu/8327057
https://tiptiktak.com/--00df401a74faac872071ed11edb55b12.html
• دی. ان. آ و کلونینگ در قرآن: https://www.academia.edu/12408556
https://tiptiktak.com/--b2afa2d80eb74f62ee642d53a6ae8b58.html
• فیزیولوژی انسانی یا دلشناسی: https://www.academia.edu/7503898
https://tiptiktak.com/--e032a1391cd68d7f13073fafbac7f662.html
• زندگی ابدی! افسانه یا واقعیت؟: https://www.academia.edu/6794796
https://tiptiktak.com/--170017a42a7ae5993b48dc86e6055fea.html
• گامی در خودشناسی: https://www.academia.edu/12078728
https://tiptiktak.com/--05d0d35ccc7eadfa70df3396012d1f07.html
• نوای نی در نی ستان: https://www.academia.edu/7503634
https://tiptiktak.com/--f37a9f9f3b6e0696ffe8fc3882ba32c4.html
• آذان الانعام یا ژنها: https://www.academia.edu/7503159
https://tiptiktak.com/-9b48d6bbefac0898e0f82998c62467dd.html
• انسانی استثثنائی: https://www.academia.edu/35134746
https://tiptiktak.com/--cf2734035626d9a185e41fb73d63834b.html
• ارتقاء مقام انسان: https://www.academia.edu/7504672
https://tiptiktak.com/--f985fae77ca1edc0c27e48f286c2a289.html
• انسان نمادساز: https://www.academia.edu/9096115
https://tiptiktak.com/--5a3f45ce2d91c46c0928c8ba5ffcc8ce.html
روانشناسی(6)
• خوشبخت کیست و گروه نودونه چیست؟: https://www.academia.edu/25952808
https://tiptiktak.com/--6ba30e2fecc629e3aeca6683dadc1d6f.html
• اعتیاد به خرید (Shopaholism): https://www.academia.edu/35741551
https://tiptiktak.com/-shopaholism-fdfe8706353d9b43bd26c25b54b2db43.html
• خرافه گرایی در عصر روشنفکری: https://www.academia.edu/34617061
https://tiptiktak.com/--6dc99300ef50465cb9568c7e535a8ee3.html
• پریشان حالی (Depression): https://www.academia.edu/35427855
https://tiptiktak.com/-depression-1b310fe2b9d4e09b55d3dd383abbed9b.html
• فوبیا (Phobia): https://www.academia.edu/35068379
https://tiptiktak.com/-phobia-f2d3e537b905a8a49737416a7f1aea48.html
• انسان خطاکار: https://www.academia.edu/8019683
https://tiptiktak.com/-shopaholism-6580259e132ac873144ee0139f35edbc.html
دینشناسی(12)
• در پیرامون شناخت فرهنگ مسیحیت و واتیکان: https://www.academia.edu/8234043
https://tiptiktak.com/--862decc47b6dcad66c5b65ffdf478c9e.html
• حقایقی شگفت پیرامون مریم و مسیح در قرآن: https://www.academia.edu/34072798
https://tiptiktak.com/--58433dd12961613bc9cd91c537cd73b1.html
• بررسی اجمالی تبلیغ در اسلام و مسیحیت: https://www.academia.edu/8326941
https://tiptiktak.com/--c5e6310bd0d121ad01c6b2108459566d.html
• داستان سه شاهزاده اشکانی: https://www.academia.edu/35651528
https://tiptiktak.com/--4ab00515e87c74ab6170ec5b9bb92999.html
• نقدی بر احمد کسروی، دین ستیزی دیندار: https://www.academia.edu/13411914
https://tiptiktak.com/--b83c027e71bff6ab35efba5a0d63e986.html
• پیامبری ماجراساز و ماجراجو!: https://www.academia.edu/37604271
https://tiptiktak.com/--1210e01c329c94445e650c8bffe62724.html
• بنی اسرائیل یا اثنتاعشرة عینا: https://www.academia.edu/14486105
https://tiptiktak.com/--8194d3a4dedca112c2adbc9009e48199.html
• فاتیما -Fatima (فاطمه): https://www.academia.edu/6832698
https://tiptiktak.com/-fatima-fd97f7f33c7d164dc0554ca181a61ae7.html
• پدران کلیسا در قرآن: https://www.academia.edu/8240539
https://tiptiktak.com/--f3dfaebc7ef04b4c4133553e8622be61.html
• صابئین یا صابئون: https://www.academia.edu/13442043
**https://tiptiktak.com/a30bf99c6ea53bdde5bb24649635964646945.html
https://tiptiktak.com/-40477f82203ef202d762fc7d9cbd2d1a.html
https://tiptiktak.com/--270db94b5bffd35147558ccf1df4bf96.html• دینگزینی: https://www.academia.edu/14819185
https://tiptiktak.com/-9fa7fac9f63e8f741804a1699f77ba05.html
جامعه شناسی قرآنی(7)
• شرایط بسیارسخت چندهمسری در قرآن: https://www.academia.edu/7915173
https://tiptiktak.com/--15f973cf398b78f7102f5908460dab50.html
• امانت و خیانت در قرآن: https://www.academia.edu/18941654
https://tiptiktak.com/7ca2c6f6de5f253c75aba5b2114b4d2c20448.html
• رانت خواری در قرآن: https://www.academia.edu/26841555
https://tiptiktak.com/--8358fe60208ee7375c6ba59fb4babb6f.html
• ازدواج سفید در قرآن: https://www.academia.edu/8764822
https://tiptiktak.com/--afc712a8ad99cb7622488059c8afd5af.html
• قرآن و مردسالاری: https://www.academia.edu/7580680
https://tiptiktak.com/--ac346b8103688fa1a6f195bea1f207d9.html
• فیلمنگاری قرآنی: https://www.academia.edu/12364956
https://tiptiktak.com/--a0c230f5c7315f84ccefb29e78474260.html
• نجوی در قرآن: https://www.academia.edu/13069861
https://tiptiktak.com/--d57f65c217e53cdc1e7d8e1578b1e8f9.html
گفتارهای قرآنی(16)
• اوتاد در قرآن: https://www.academia.edu/11957887
https://tiptiktak.com/efe28bbde20b8665e20af1765b2d42c253404.html
• نماهنگ هستی: https://www.academia.edu/7298008
https://tiptiktak.com/--d81f176cea3c2609b66653fd8c91aa7d.html
• ثانی اثنین کیست؟: https://www.academia.edu/6832755
https://tiptiktak.com/--b9d3c75ed97e5f3a6e9b352d0a87401d.html
• معنای امّن یجیب: https://www.academia.edu/33321683
https://tiptiktak.com/--06ac4b5e895862e901bc34cb7d5d99dd.html
• مراحل ششگانه آفرینش: https://www.academia.edu/6794868
https://tiptiktak.com/--9c975a8c79d93ea7f606b589448cf027.html
• طیف کامل نور در قرآن: https://www.academia.edu/22103348
https://tiptiktak.com/e05e96beeb1b6b60da22110515e91da887102.html
• تصویری از روز خروج: https://www.academia.edu/1234685
https://tiptiktak.com/--801ed5d1a040c1543a005739eceafd8e.html
• بازشناسی زندگی زندگان: https://www.academia.edu/22194471
https://tiptiktak.com/--a11049367bb85c0a76aa0098b5df3198.html
• بررسی واژه بشر در قرآن: https://www.academia.edu/28646528
https://tiptiktak.com/--13455411bd128056c77886f682cf8a5b.html
• بهشت! آنچنانی یا اینچنینی؟: https://www.academia.edu/6794846
https://tiptiktak.com/--585f5307524bd147722165dcf8928aad.html
• عظمت ویژه خداوند است!: https://www.academia.edu/12458605
https://tiptiktak.com/--3fcde5739b2c4c78ec1ee70f6624a609.html
• طیف الضّوء الکامل فی القرآن: https://www.academia.edu/31944778
https://tiptiktak.com/--9ae3084867e039ff0eaaa450cf1858fc.html
• صفات و ویژگیهای عباد الرّحمن: https://www.academia.edu/38508135
• دابّة الارض، چیستی و چگاهی آن: https://www.academia.edu/11968805
https://tiptiktak.com/--556767015d0dda4de7118ea7235b72db.html
• اشاره های قرآنی و پرسشهای انسانی: https://www.academia.edu/12364969
https://tiptiktak.com/--5883daea2c557cd4cee494206a155cbf.html
• زوجهای سگانه در سوره های الرّحمن و الواقعه: https://www.academia.edu/7503121
https://tiptiktak.com/--a6f7bb108e477433270692d5b4420f4f.html
• ذکروذاکرین: https://www.academia.edu/6863797
• اصول مکتب: https://www.academia.edu/7656537
• دعاهای مفید گمنام: https://www.academia.edu/16259488
https://tiptiktak.com/--f414e0b24a5aea3d2a739a8f979d931e.html
• اول ما خلق الله: https://www.academia.edu/26727912
• اندر دل شب تیره: https://www.academia.edu/8343128
• آیا فقه ما پویاست؟: https://www.academia.edu/7656617
https://tiptiktak.com/--7271fef8effb92e821d8ad6048494593.html
• چهره دوگانه اسلام: https://www.academia.edu/9637564
https://tiptiktak.com/--71b2f12e988b70611a5b4d9ec512838f.html
• جنگ هفتادودو ملت: https://www.academia.edu/21778681
https://tiptiktak.com/--3162376df61fc38ed204cd7f1f9e322a.html
• کار را درست انجام دهید: https://www.academia.edu/6891004
https://tiptiktak.com/--7fd093784ec7a060e8965fef5733ebae.html
• پرتوی از حماسه حسینی: https://www.academia.edu/6863794
• نماز حسابی- ثواب هندسی: https://www.academia.edu/6863781
• گزیده ای از سخنان امام علی: https://www.academia.edu/747554
• پرسش خانم مرکل و پاسخ من: https://www.academia.edu/34898655
https://tiptiktak.com/--a5bbf788293a18600f0dec56ac65d29c.html
• نقدی کوتاه بر اسرار هزارساله: https://www.academia.edu/9094909
https://tiptiktak.com/--2017eea7dfe71f6996207c7a0ab0bed2.html
• علم بهتر است یا ثروت؟ از منظری دیگر: https://www.academia.edu/9619287
https://tiptiktak.com/49b43a252a94ae6c0f80e4e50b07d0c316148.html
• نظام برداری در آمریکا و در صدر اسلام: https://www.academia.edu/31789768
https://tiptiktak.com/--5cdc10f6149c7ee5a746d79ef067ae20.html
• اداره مفتیات دوشنبه و مسجد جامع حاج یعقوب: https://www.academia.edu/8234032
https://tiptiktak.com/--5a0a70c1d6866d863e5d044ea9466d13.html
• معرفی اسلام در کتاب‌های درسی مدارس آلمان: https://www.academia.edu/9893970
احمد شمّـاع زاده
Ahmad Shammazadeh