دل‌شناسی (فیزیولوژی انسانی) ,ویرایش تازه

دل‌شناسی

(فیزیولوژی انسانی)

 خودشناسی پیش‌نیاز خداشناسی است

تن انسان،‌ واحد کاملی است سازمان‌یافته، و منظّم؛ یعنی یک سیستم یا نظام را تشکیل‌می‌دهد که کارکردهایی را برعهده دارد. این سیستم،‌ کارکردهای اجرائی خود را با سه روش، یکی درونی و دیگری بیرونی و سومی درونی بیرونی انجام‌می‌دهد:

دست‌ها و پاها وظایف اجرائی بیرونی را برعهده دارند. دستگاههایی نیز در درون بدن به انجام وظیفه مشعولند، مانند دستگاه گردش خون، گوارش و تنفسی. اعضائی نیز تنظیم کنندة ‌رابطة میان بیرون و درون جسم آدمی هستند؛ مانند چشم که مرکز دیده‌بانی است، و به‌همراه گوش،‌گیرنده نیز هست؛ وحنجره و زبان که فرستنده‌اند.

همة این عضوها و دستگاه‌ها، زیر نظر و فرمان یک مرکز فرماندهی که خود، بخشی از دستگاه عصبی به شمارمی‌رود، یعنی ‹مغز› انجام وظیفه می‌کنند.

کار مغز اندیشیدن، و برای هرکار اجرائی فرمان صادرکردن است، و دارای بخشهای است که هربخش آن، کارکرد ویژه‌ای دارد؛ ‌مانند مرکز نوشتن و خواندن.

طرح یک سؤال فراگیر:

در سازمان تن، ضابطه‌های ‹مرکز فرماندهی تن›(مغز) برای تشخیص و صدور هرفرمان چیست؟ این ضوابط کدامند و در کجای سازمان تن جای دارند؟

به عبارتی دیگر:

مرکز همة ‹کنش‌واکنش‌های روانی انسان› که نمی‌توان آنها را جزء عوامل اجرائی قرارداد، و در حکم قوای مقنّنه و قضائیة ‹سازمان تن› هستند، در چه جایی از این سازمان قراردارند؟

 از ویژگی‌هایی که این مرکز باید داشته‌باشد،‌آن است که:

ـ از جایی فرمان نگیرد،‌ بلکه خود مستقل عمل‌کند.

ـ ارتباطی مستقیم با مرکز فرماندهی(مغز) داشته‌باشد و به آن جهت بدهد.

ـ ضوابط و مقررات اجرائی را برای مغز تعیین‌، و پس از اجراء، ارزیابی و داوری‌‌کند. این مرکز، ‹مرکز عدل و عشق› یعنی «قلب» است. قلبی که خودرأی و خودکار است و از مغز فرمان نمی‌گیرد.

شگفت آن است که دانشمندان تاکنون به چگونگی کارکرد روانشناسانة این مرکز دست نیافته‌اند؛ و برای آن همچون مغز، تقسیم بندی‌هایی که مشخص کنندة بخشهای عشق، خشم، حسادت، و … باشد، ‌نیافته‌اند

شایسته است درصورتی که دانشمندان به چنین مهمی دست یافتند، این رشته را ‹دل‌شناسی› بنامند.

در همیت رابطه:

در برنامه دور هممی منتشر شده با عنوان پرسشی که پروفسور سمیعی هم نتوانست پاسخ دهد (تاریخ دهم مهر نودوپنج - اول اکتبر 2016- در یوتیوب)، پروفسور مجید سمیعی جرّاح مغز و اعصاب که شهرت جهانی دارد، در پاسخ به پرسش مهران مدیری (انسان با قلبش عاشق میشه یا با مغزش؟) میگوید: فلاسفه مخصوصاً فیلسوفان یونان فکر میکردند همه چیز از قلب میآید. بعدها یواش یواش متوجه شدند مغز مرکز تفکر است. ولی مسأله عشق را تاکنون که ما اینجا نشسته ایم کسی نتوانسته کشفش کند. با تمام امکاناتی که ما از نظر فیزیولوژیکی داریم و میتوانیم امتحان کنیم، اما به هیچ وجه نمیتوانند روشن کنند که چرا این مرد عاشق آن زن شد؟ چرا آن زن عاشق آن مرد شد؟ این یک چیزی است که از داخل یک دفعه به وجود میآید!(اصل موضوع همین است. از داخل یعنی از قلب. یعنی مرکز عشق و عواطف قلب است.- نگارنده) و نتوانسته ایم آن را درک کنیم. (منظور ایشان این است که نتوانسته اند کیفیت ایجاد و انگیزش عشق که از کجای قلب برانگیخته میشود را درک کنند. - نگارنده) وقتی کسی عاشق میشود، سلولهای مغزش ترشحاتی دارند که موجب میشود اگر مطلبی را باید ده دقیقه بخواند تا به آن وارد بشود، اگر عاشق شوید یک مرتبه توی مغزتون ثبت میشه! مثل شماره تلفن دختری که عاشقش شده باشی لازم نیست جایی ثبتش کنی. با یک مرتبه شنیدن، در مغز ثبت میشه و این در حالی است که انسان شماره تلفن خودش رو هم بعضی وقتها فراموش میکنه!!

عبارتهای زیر نیز اندیشیدنی هستند:

قلبم به درد آمد، قسی‌القلب(سنگدل)، رقیق القلب(نازک‌دل)، خوشدل و بددل. در دعاها نیز می‌خوانیم که:

الهی هب لی قلباً یدنیه منک شوقه و لساناً یرفع الیک صدقه و نظراً یقربّه منک حقّه… الهی هب لی کمال‌الانقطاع الیک و انر ابصار قلوبنا بضیاء نظرها الیک حتّی تخرق ابصارالقلوب حجب‌النور فتصل الی معدن‌العظمه

یا مقلب‌القلوب والابصار ثبت قلبی علی دینک ولاتزغ قلبی بعد اذهدیتنی

 و نتیجه‌می‌گیریم که: عشق و ایمان زاییدة دل، و دانش و آگاهی زاییدة مغز است و هر دو مکمل یکدیگرند.

 چنـد آیـه پیرامـون قلـب:

الابذکرالله تطمئن‌القلوب(رعد: 28)

فانّهـا مـن تقـوی‌القـلـوب(حج:22)

فـانه نزله علـی قلبک باذن‌الله(بقرة:97)

ولاتطع من اغفلنا قلبه عن ذکرنا(کهف: 28)

واعلموا ان‌الله یحول بین‌المرء و قلبه(انفال: 24)

ما جعـل‌الله لرجل من قلبین فی جوفه(احزاب: 4)

انما‌المؤمنون‌الذین اذا ذکر‌الله وجلت قلوبهم (انفال:2)

فتکون لهم قلوب یعقلون بها او آذان یسمعون(حج:46)

آیه آخر به ما می‌گوید که قلب هم تعقل می‌کند و این موضوع به ما می‌آموزد که تعقل تنها کار مغز نیست بلکه قلب هم تعقل می‌کند، چنانکه پروفسور سمیعی هم گفت که قدمای فلاسفه همه چیز را از قلب میدانستند؛ و این موضوعی است که قابل بحث میان اهل نظر است و از این نکته قرآنی نباید درگذشت.

چنین به نظر میرسد همان گونه که مغز به هنگام برخورد عاطفی شخص ترشحاتی دارد، دل هم به هنگام تفکر و فعال و انفالاهای مغزی، تأثیر میپذیرد و تأثیرمیگذارد؛ و بدین ترتیب میتوان گفت که مغز و قلب نه تنها در کلیت خود، بلکه در جزئیات نیز مکمّل یکدیگرند.

                                              اولین نگارش: 1363

دومین نگارش و تایپ: 1388

سومین نگارش با افزودن سخنان دکتر سمیعی: 12 مهر 1395

                                         احمد شماع‌زاده