تأیید علمی منشأ حیات در قرآن
انتظار به سر رسید:
آری! کروموزومهای درشت، زندگی را به زمین آورده اند!
احمد شمّاع زاده
کسانی که مایلند این مقاله را به دوستان انگلیسی زبان خود معرفی کنند، میتوانند از ترجمه مختصر آن در لینک زیر بهره برداری کنند:
Waiting is over! The origin of life in Koran, confirmed:
https//www.academia.edu/39584593/
کسانی که مایلند این مقاله را همراه با تصویرهایی که از سنگ آسمانی گرفته شده ببینند به لینک زیر بازگشت کنند:
• تأیید علمی منشأ حیات در قرآن: https://www.academia.edu/7503918
روشنگری: طی ده سالی که گذشت، این مقاله دارای این عنوان بود:
آیا کروموزومهای درشت، زندگی را به زمین آوردهاند؟
در طول این ده سال و بویژه در سال 2014 منتظر اطلاعات تازه و مؤید نظر، از راه دستاوردهای کاوشگر روزتّا بودم؛ ولی تا چند روز پیش، خبری نشده بود. اکنون که روزتّا نظر قرآن را که نگارنده کشف و منتشر کرده بود، تأیید کرده است، بخش پیشین مقاله را با عنوان بخش اول و بخش تازه مقاله را با عنوان بخش دوم در زیر میخوانید.15خرداد 95 – احمد شمّاع زاده
بخش اول:
آیا کروموزومهای درشت، زندگی را به زمین آوردهاند؟
خلقکم من نفس واحدهثمجعل منها زوجها و انزل لکم منالانعام ثمانیهازواج یخلقکم فی بطون امهاتکمخلقاًمن بعدخلق فی ظلماتثلاث ذلکمالله ربکم لهالملک لاالهالّا هو فانّیتصرفون(زمر:6)
ترجمة واژگانی:آفرید شما را از جانی یگانه، سپس قرارداد از خود آن، جفتش را. و فروفرستاد برای شما از چهارپایان، هشت جفت. میآفریند شما را در شکمهای مادرانتان آفرینشی پس از آفرینشی، در تاریکیهای سهگانه. آن است خداوندی که پرورندة شماست. از آن اوست هستی. نیست خدایی جز او. پس به کجا میروید؟(دست به دامان که میشوید؟)
در پژوهش چهارپایان ویژه قرآنی یا کروموزومها ثابت شد که واژه انعام در این آیه معنای کروموزوم را میدهد و نه چهارپایانی را که میشناسیم. ولی پیرامون این نکته که چرا خداوند در این آیه واژة انزل (فروفرستاد) را بهکاربردهاست، میتوان گفت مایه زندگانی جانداران از جمله انسان از فضای کیهانی وارد زمین شده که خداوند واژه فروفرستاد را به کاربرده است.
این دیدگاه بر پایه برخی نظریههای معتبر علمی که میگویند عناصر تشکیلدهنده حیات ممکن است توسط دنبالهدارها به زمین آوردهشدهباشد، پذیرفتنی است؛ تا پژوهشهای آینده چه دستاوردهایی را برای ما به ارمغان بیاورند.
برخی دستاوردهای علمی بسیار جالب و خواندنی در این زمینه:
«در اتمسفر اولیه به جای اکسیژن و ازت، مخلوطی از هیدوژن، آمونیاک، متان، بخار آب و گاز کربنیک وجودداشته که مناسب تشکیل مولکولهای مرکب هستند… در حقیقت در نتیجة تأثیر پرتوهای ماورای بنفش خورشید و آذرخشهای شدید، مواد مذکور در جوّ به ترکیبات مرکب جدید تغییرشکلیافتند و با تغییر شکل آنها در آتمسفر، به صورت باران(بارانهای آلی) بر زمین فروافتادند. دلیل اصلی وجود گستردة کربن، هیدوژن و اکسیژن در بافت موجودات زنده هم همین منشأ آلی است. با فروریختن باران های آلی، شامل مولکولهای پیچیدة اسید آمینه در اقیانوسها، نخستین اقیانوسهای زمین در واقع به نوعی ‹سوپ اولیه› تبدیل شدند که حیات ابتدایی (مشتق از اسیدهای آمینه) را در خود جایدادهبودند. فرمهای مشتق از این اسیدهای آمینه بعدها نیمی از پایه توارث دی. ان. آ.
را تشکیل دادند».(1)
«اسیدهای آمینه از خود فعالیتهای نوری نشانمیدهند. به این معنی که وقتی در مقابل نور با قطب دایرهای قرارگیرند، گروهی صفحه نور را به سمت چپ و گروهی آن را به سمت راست میچرخانند. بر همین اساس اسیدهای آمینه را ‹راستگرد و چپگرد›
میگویند و این خاصیت را ایزومریسم فضائی مینامند».
«نکتة بسیار جالب اینجاست که وقتی یک پروتئین طبیعی را به اسیدهای آمینه تجزیهمیکنیم، تنها اسیدهای آمینة چپگرد در محیط پیدامیشوند؛ یعنی در طبیعت تنها اسیدهای آمینة چپگرد حضوردارند.این بههمریختگی تقارن، همواره از پرسشهای اساسی بیوشیمیدانان بود تا اینکه به تازگی نشریة نیوساینتیست در گزارشی اعلامکرد گروهی از پژوهشگران فرانسوی به سرپرستی دکتر مایرهانریش به دلیل اصلی این بههمخوردگی تقارن طبیعت پیبردهاند… گروه پژوهشی دکترمایرهانریش محیطی را شبیهسازیکردند که بهجای محیط مرطوب سطح زمین در سه میلیادرد سال پیش، شبیه دیسک غبار اولیهای بود که منشأ اصلی سیارات و اجرام سامانه خورشیدی بود… نتیجه بسیار شگفتانگیز بود. تنها اسیدهای آمینة چپگرد تشکیلشدند…»
«بنابراین بهنظرمیرسد که اسیدهای آمینه در زمانی پیش از شکلگرفتن سطح زمین به وجودآمدهاند.
پروفسور مایرهانریش برای تأیید نظریة خود به دو مورد از کشف اسیدهای آمینة روی شهابسنگهای یخی که در زمان غبار اولیة پیشستارهای شکلگرفتهبودند، اشارهمیکند که همگی چپگرد هستند. وی قصددارد برای تأیید نظریة خود از آزمایشهایی که توسط سینکروترون انجام میشود، کمک بگیرد؛ اما تأیید نهایی این نظریه که مولکولهای اصلی حیات از فضا بر روی کرة زمین فرودآمدهاند، موکول به زمانی خواهد شد که قراراست روزتا (فضاپیمای بدون سرنشین آژانس فضائی اروپا) به روی سنگ آسمانی 4VP فرودآید و مواد آن را آنالیزکند».
«این مأموریت که برای سال 2014 ترتیب دادهشدهاست، میتواند برای همیشه به این پرسش پاسخدهد که آیا حیات در مقیاس مولکولی بر روی زمین به وجودآمدهاست یا در فضا شکلگرفته و توسط اجرام آسمانی به روی زمین که محیط مناسبی برای رشد و تکثیر و تکامل آن بوده، منتقل شدهاست».(2)
پژوهشی دیگر در این زمینه:
«بدن بهرغم تقارنهای بسیارش به طرز نامحسوسی نا متقارن است … پژوهشگران آزمایشگاه نوبوتاکا هیروکاوا زیستشناس سلولی دانشگاه توکیو، کشفکردهاند که نوسانات چرخشهای سریع مژکها یا تارهای میکروسکوپی انتهای پشت جنین هشت روزة جانداران، عامل ایجاد این عدم تقارن هستند. جنینها مایعات سرشار از پروتئینی تولیدمیکنندکه پر از علائم و نشانههای شیمیایی هستند.همانگونه که مژکها درجهت حرکت عقربههای ساعت میچرخند، این مایعات را بهگردشدرمیآورند. سلولهای بسیاری این علائم را دریافت، و مطابق آنها عمل میکنند؛ اما عجیب آنکه چرخش مژکها گردابی پیچ در پیچ از مایعات را ایجادنمیکند؛ و در عوض یک جریان خطی متمایل به چپ را به وجودمیآورد».
«این پژوهشگران دریافتند که جریان روبه چپ مایعات به این خاطر است که مژکها از یک غشای گنبدیشکل جوانهمیزنند و ازاینرو محور چرخش آنها به طرف انتهای پشتی جنین متمایل میشود. هر مژک در چرخش رو به عقربههای ساعت خود در مرحلة راست به چپ، عمود بر غشاء قرارمیگیرد و مایعات را آزادانه به طرف سطح جلویی جنین فشارمیدهد. در مرحلة ‹بازگشت› که از یک محل کمفشار شروعمیشود، فشار کمتری بر مایع وارد میشود و بدین ترتیب پروتئینها به طور یکنواخت توزیع نمیشوند. علائم شیمیایی نیز متفاوت بوده و عدم تقارن به وجودمیآید».(3)
البته ممکن است علت اصلی این ناتقارنی (ناهماهنگی) پروتئینی، ناشی از تجزیة پروتئینها به اسیدهای آمینة چپگرد باشد که مقالة دوم به آن پرداخته ولی گروه پژوهشی ژاپنی آن زمان به این کشف نایلنشدهبودند.
نکتهای که لازم است به آن بپردازیم این است که خداوند همه چیز را جفت آفریده: ‹و من کل شیء خلقناالزّوجین›. آیههای دیگری نیز در این زمینه هست؛ و در اصل هماهنگی و تقارن را در هر جزء از هستی ایجادکرده؛ ولی چرا ‹حیات› را از ناهماهنگی بهوجودآوردهاست؟
تنها پاسخ و یا دستکم یکی از پاسخهای محکم، این است که «حیات هم متقارن و هماهنگ است و سوی دیگر حیات خود خداوند است که همیشه حی و زنده است». و در اصل همینکه تنها زندهای بوده که بوده و عدم و نیستی را دوستنداشته، هستی را از خود به ظهوررسانده و مایه زندگی را از وجود خود در آن جاری ساخته تا کل هستی هماهنگ و متقارن شود.
آیه دیگری نیز وجوددارد که کسی از این دیدگاه به آنها نظرنمیافکند- بقره: 164:
و ما انزلالله منالسّماء من ماء فاحیا بهالارض بعد موتها و بثّ فیها من کلّ دابه
در این بخش از آیه، خداوند هم فعل ماضی بهکاربرده، و هم روشنگریکرده تا اشتباه نکنیم، ولی باز هم ما ظاهر آیه را میبینیم و توجهی به باطن آیه نداریم. یعنی در آن تدبّر نمیکنیم. اما روشنگری چیست؟:
پس از اینکه میفرماید آبی از آسمان فروفرستاد، کاربرد آب را نیز میگوید: پس زندهکرد به وسیلة آن زمین را پس از مرگش. ذهنها معمولاً متوجه آن میشود که این مرگ زمین مرگی است که ناشی از خشکشدنش در کمبارانی است. درصورتی که منظور خداوند اگر چنین بود دیگر پس از این جمله نمیآمد که «پراکندهساخت در آن از هر جنبندهای». مگر خداوند هر بار که باران میفرستد، جانداران را نیز دوباره جان میبخشد و در زمین پراکنده میسازد؟
مرگ اولیة زمین نیز همان است که دانشمندان در روندی که برای شکلگیری، زندگی و مرگ ستارگان و سیارهها یافتهاند، سیارهای را که سرد شده و از فعالیت افتاده، مرده میانگارند.
بنابراین، این بخش از آیه با این ویژگیها مربوط به زمانی است که خداوند زندگی را به زمین بخشیده؛ و مربوط به بارندگیهای فصلی نیست؛ بویژه آنکه تنها در این بخش از آیه، فعل ماضی را بهکاربرده و پیش و پس از آن، مصدر ‹افتعال›، ‹تفعیل› و فعل مضارع را بهکارگرفته؛ و مشخص است که از این گونه بهکارگیری فعلها منظوری داشته است.
واژة انزل در آیة بالا و در انزل لکم منالانعام ثمانیه ازواج، نشان از این دارد که در آغاز، مایة اولیة زندگانی ما مردمان، در زمین نبوده است.
الکساندر اپارین روسی (1894تا 1980) که شهرتش بیشتر در یافتن راز حیات است، تکامل ملکولی را حلقه وصل کننده دنیای بیجان ماقبل حیات و اولین شکلهای حیات دانسته و راز این تکامل ملکولی را شیوه بازتولید پروتئینها میداند.
این دانشمند به این آیه از قرآن عمل کرده است:سیروا فی الارض فانظروا کیف بدأ الخلق (عنکبوت: 20) بگردید در زمین پس پژوهش کنید چگونه آفرینش آغاز شد.
ولی این دانشمند شهیر هم نگفته که پروتین آغازین از کجا ایجاد شده و تنها خداوند دانا و تواناست که فرموده و انزل لکم ثمانیة ازواج من الانعام. یعنی به وسیله این هشت جفت کروموزوم که پروتئینهای لازمه حیات را در بر داشته اند و از فضای کیهانی وارد زمین شده، حیات ایجاد شده است.
خداوند در آیههایی دیگر میفرماید هوالذی ذرأکم فیالارض(مؤمنون:79، ملک:24) او کسی است که در زمین شما را بارورساخت؛ چنانکه فرمود یذرؤکم فیه، شما را در انعام بارورمیسازیم. انشأکم منالارض (هود:61، نجم:32)، شما را از زمین نشو و نما داد، چنانکه فرمود ننشئکم فی ما لاتعلمون(واقعه:61) نشو و نما میدهیم شما را در آنچه از آن آگاهی ندارید. (یعنی کروموزومها که به چشمتان نمیآید) در آیهای دیگر: انبتکم منالارض نباتاً(نوح:17)، شما را از زمین رویانید، رویانیدنی.
این آیهها هیچکدام نمیگویند مایهای که موجبشد شما آفریده شوید از زمین بودهاست. با توجه به این آیهها، مایة اولیة زندگی از آب و هشت جفت انعام (کروموزوم)ی است که بر زمین نازل شده، و زمین جای مناسبی برای پرورش و باروری این کروموزومها بودهاست که با زیادشدن آنها(و به قول اپارین شیوه بازتولید پروتئینها) نسل جانداران، و در پایان نسل انسان در زمین روبهفزونینهاده و این روند در آنها نهادینهشدهاست: یذرؤکم فیه.
با توجه به پژوهشهایی علمی که تاکنون انجامگرفته، و با درنظرگرفتن بهکارگیری واژة انزل توسط خداوند و نیز با عنایت به واژگزینی دقیق قرآن کریم، به این باور میرسیم که نتیجة پایانی پژوهشهای این گروههای پژوهشی تأییدی خواهدبود بر راهنماییهای قرآنکریم، و همانند دیگر موارد، راهنماییهای این کتاب عظیم، دانشمندان را از پژوهشهای طولانی بینیازمیسازد، به آن شرط که به این کتاب و راهنماییهای دقیقش ایمان داشتهباشند. چنانکه فرمود:
و علیالله قصدالسبیل و منها جائر ولو شاء لهدیکم اجمعین(نحل: 9)
ترجمه: و بر خداوند است که راه را (برای شما) کوتاه کند و در این میان جورکننده ای هست و اگر بخواهد همهتان را هدایت میکند (ولی در سنت او نیست و باید خود بکوشید)
بازگشتها:
شرق: 10خرداد 1384 ص علم
شرق: 26/6/84 ص علم
شرق: 29/7/84 ص دانش
***********
بخش دوم
***********
آری! کروموزومهای درشت زندگی را به زمین آورده اند!
تا اینجای مقاله را در سال 84 یعنی بیش از ده سال پیش نوشته ام و از آن پس تاکنون همواره منتظر بودم تا قول پروفسور مایر هانریش در پایان بحث پیرامون ایزومریسم فضائی در مصاحبه با نشریه نیوساینتیست به ثمر برسد و کاوشگر روزتا دستاوردهایی را برای ما به ارمغان آورد؛ در بخش اول چنین آمد:
پروفسور مایر هانریش برای تأیید نظریة خود به دو مورد از کشف اسیدهای آمینة روی شهابسنگهای یخی که در زمان غبار اولیة پیشستارهای شکلگرفتهبودند، اشارهمیکند که همگی چپگرد هستند. وی قصددارد برای تأیید نظریة خود از آزمایشهایی که توسط سینکروترون انجام میشود، کمک بگیرد؛ اما تأیید نهایی این نظریه که مولکولهای اصلی حیات از فضا بر روی کرة زمین فرودآمدهاند، موکول به زمانی خواهد شد که قراراست روزتا (فضاپیمای بدون سرنشین آژانس فضائی اروپا) به روی سنگ آسمان 4VP فرودآید و مواد آن را آنالیزکند. این مأموریت که برای سال 2014 ترتیب دادهشدهاست، میتواند برای همیشه به این پرسش پاسخدهد که آیا حیات در مقیاس مولکولی بر روی زمین به وجودآمدهاست یا در فضا شکلگرفته و توسط اجرام آسمانی به روی زمین که محیط مناسبی برای رشد و تکثیر و تکامل آن بوده، منتقل شدهاست.
تا اینکه چند روز پیش پایگاه خبری بی بی سی خبری را که پروفسور مایر هانریش منتظرش بود و من شائق به شنیدن آن بودم، منتشر کرد و موجب شادی ام شد که معجزه ای دیگر از قرآن به اثبات رسید.
روشنگری: روزنامه شرق که در تاریخ 26 شهریور 84 در صفحه علمش این خبر را منتشر کرده بود و من در مقاله خود از آن بهره برداری کرده بودم، سنگ آسمانی را زیر عنوان 4VP معرفی کرده بود؛ ولی اکنون مشخص شد که 67P درست است.
بذر حیات!
اسید آمینه و فسفر در دنبالهدار ۶۷پی یافت شد.
29 مهٔ 2016 – 09 خرداد 1395
دانشمندان میگویند به شواهد تازهای درست یافتهاند که این نظریه را تقویت میکند که "بذر"حیات را اجرام فضایی در کره زمین کاشتهاند.
کاوشگر روزتا اسید آمینه گلایسین و نیز عنصر فسفر را در هاله غبار اطراف دنباله دار ۶۷پی/چوریوموف-گراسیمنکو یافته است. این کاوشگر از پانزدهم مرداد ۱۳۹۳(اوت 2014) در مدار این دنبالهدار قرار گرفته است.
اسیدهای آمینه مواد سازنده پروتئینها هستند و فسفر در ساختار دیانای، غشاء سلول، عضلات، استخوانها و اعصاب نقشی بسیار حیاتی دارد. (درست ویژگی کروموزمهای درشت یا جاینت کروموزومها یعنی این گونه کروموزومها سرشار از اسیدهای آمینه هستند که قرآن کریم زیر عنوان هشت جفت انعام، از آنها برای باروری زمین یادکرده و یاداورمان شده که از فضای کیهانی وارد زمین شده اند. جلّ الخالق!!)
(در این زمینه، پژوهشهای قرآن و ژنتیک و چهارپایان ویژه قرآنی یا کروموزومها را بخوانید که در وب موجودند.)
دکتر مت تیلور یکی از مدیران پروژه روزتا گفت: "نشان دادن اینکه روزتا منشا مواد اولیه منظومه شمسی و همینطور وسیله نقلیه این مواد مهم برای رسیدن به زمین هستند، یکی از اهداف اصلی پروژه روزتا بود و ما از رسیدن به این هدف بسیار خوشحالیم."
عکسی که روزتا از فاصله ۱۷۰ کیلومتری از ۶۷پی گرفته است
به گفته محققان این دو مولکول یک سال پیش یافت شده بودند اما آنها میخواستند پیش از اعلام موضوع کاملا از صحت تحقیق خود مطمئن شوند بنابراین اکنون آن را در نشریه "پیشرفتهای علمی"منتشر کردهاند.
در این تحقیق آمده که پیدا شدن گلایسین و فسفر این نظر را تقویت میکند که "دنبالهدارها مولکولهای اصلی پیشنیاز حیات منظومه شمسی و بویژه کره زمین منتقل کردهاند." (باز هم نشانی دقیق از قرآن: و احیا به الارض بعد موتها)
دانشمندان فکر میکنند که غلظت زیاد این مولکولها در کنار وجود آب باعث بوجود آمدن "سوپ حیات"میشود که چهار میلیارد سال منشا حیات در کره زمین شد. (یعنی در مرحله پنجم و اصلی از مراحل ششگانه آفرینش. (مراحل ششگانه آفرینش و نیز مهبانگ یا آغاز کیهان در قرآن را ببینید.)
۶۷پی در نزدیکترین فاصله از خورشید
کاترین آلتوگ فیزیکدان دانشگاه برن سویس که این تحقیق را سرپرستی کرده میگوید: "زیبایی قضیه آنجاست که این مواد پیش از شکلگیری خورشید و سیارات در دنبالهدار شکل گرفتهاند؛ در محیطی بسیار سرد، در منطقه تشکیل ستارگان که به آن ابر مولکولی گفته میشود." (باز هم نشانی دقیق از قرآن: و احیا به الاض بعد موتها)
"این یعنی آنچه که مدتها پیش در این ابر اتفاق افتاد و از دل آن منظومه شمسی ما سر بر آورد در تمام ابرهای مولکولی میتواند اتفاق بیفتد."
شایسته است آخرین پاراگرافی را که در بخش اول آوردم و مربوط به یده سال پیش است، در اینجا تکرار کنم تا قرآن را سندی علمی بدانیم که از سوی داننده پنهانیهای کیهان آمده است:
با توجه به پژوهشهایی علمی که تاکنون انجامگرفته، و با درنظرگرفتن بهکارگیری واژة انزل توسط خداوند و نیز با عنایت به واژگزینی دقیق قرآن کریم، به این باور میرسیم که نتیجة پایانی پژوهشهای این گروههای پژوهشی تأییدی خواهدبود بر راهنماییهای قرآنکریم، و همانند دیگر موارد، راهنماییهای این کتاب عظیم، دانشمندان را از پژوهشهای طولانی بینیازمیسازد، به آن شرط که به این کتاب و راهنماییهای دقیقش ایمان داشتهباشند. چنانکه فرمود: و علیالله قصدالسبیل و منها جائر ولو شاء لهدیکم اجمعین(نحل: 9)
و بر او(خداوند) است کوتاه کردن راه بندگانش برای رسیدن به حقایق؛ و در این میان کسانی هستند که ستم پیشه اند و به راهنماییهای ما اهمیت لازم را نمیدهند. اگر او بخواهد همه شما را هدایت میکند به آنچه که به دنبال آن هستید؛ ولی در سنت و روش او نیست که چنین کند، بلکه هرکس باید بکوشد تا به حقیقت دست یابد و اگر به قرآن ما توجه کند، زحمتش کم میشود.
"شما به یک منظومه سیارهای و یک سیاره در موقعیت مناسب نیاز دارید تا حیات شانس دیگری داشته باشد. این ممکن است همیشه به نتیجه نرسد اما میلیاردها ستاره و میلیاردها سیاره وجود دارند بنابراین احتمال آن کم نیست."
عکسی که روزتا از فاصله ۷.۵ کیلومتری از ۶۷پی گرفته است
دانشمندان انتظار یافتن گلایسین را داشتند، در میان بیست اسید آمینه ضروری، این سادهترین و کوچکترین اسید آمینه است که براحتی هم تشکیل میشود.
علاوه بر این، کاوشگر استارداست ناسا در سال ۲۰۰۴ از دنبالهدار وایلد ۲ نمونه برداری کرده بود و نشانههای گلایسین را یافته بود.
اما چون این بررسی در کره زمین انجام شده بود دانشمندان نمیتوانستند مطمئن باشند که نمونه مورد برسی آلوده نشده باشد و در واقع منشا گلایسین یافت شده، خود کره زمین نباشد.
اما اینبار موضوع فرق میکند. به گفته خانم آلتوگ تفاوت اینجاست که این گلایسین "با اندازه گیری مستقیم و بدون دخالت مستقیم انسان در دنبالهدار انجام شده است."
این محققان ملکولهای بیشتر و پیچیدهتری هم یافتهاند و امیدوارند در آینده بتواند نتیجه بررسی خود را منتشر کنند.
عکسی که روزتا از فاصله ۷ کیلومتری از ۶۷پی گرفته است
پروژه پرتاب سفینه روزتا، یکی از پیچیدهترین و دشوارترین طرحهای فضایی تاریخ است که ۱.۴ میلیارد دلار هزینه داشته است.
این پروژه از حدود بیست سال پیش آغاز شد و ده سال پیش، سفینه روزتا و کاوشگر فیله به فضا پرتاب شدند.
پس از آنکه روزتا در مدار قرار گرفت روبوت کوچکی به نام فیله را روی دنبالهدار نشاند اما این روبوت در سایه یک صخره فرود آمد و نتوانست باتریهایش را با نور خورشید شارژ کند و تقریبا سه ماه پیش، از شروع به کار مجدد آن قطع امید شد.
دنبالهدار ۶۷پی هر ۶.۴۵ سال یک بار به دور خورشید(سنه برواژه قرآن برای دوره سال آن) و هر ۱۲.۴ ساعت یک بار(یوم برواژه قرآن برای دوره روز آن) به دور خود میچرخد.
دورترین فاصله این دنبالهدار از خورشید (اوج آن) ۸۴۰ میلیون کیلومتر (آن سوی مشتری) و نزدیکترین فاصله(حضیض) آن ۱۸۰ میلیون کیلومتر (بین مریخ و زمین) است.