چشم زخم، حقیقتی که باید آن را جدّی گرفت

چشم زخم، حقیقتی که باید آن را جدّی گرفت

دیگر برواژگان گویای چشم زخم:

نظر زدن که پاکستانیها و ایرانیان آن را به کار می‌برند، چشم بد، چشم شیطانی.

چشم زخم در قرآن:

دو آیه از سوره قلم:

وَإِنْ یَکَادُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ ﴿۵۱﴾ وَمَا هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ لِلْعَالَمِینَ (۵۲)

کسانی که کافر شدند، آن هنگام که قرآن را شنیدند، چیزى نمانده بود تا با چشمهای خود به تو آسیب رسانند و مى گفتند که او همانا که دیوانه‏ اى بیش نیست. (۵۱) (در حالی که) آن (قرآن) چیزی نیست؛ مگر ذکری و یک یادآوری برای جهانیان.

مسلمانان این دو آیه را باطل کننده چشم زخم می‌دانند و آن را در ورقه‌ای نوشته، در کیسه کوچکی گذارده، و معمولاً به قنداق نوزادان خود سنجاق می‌کردند؛ و هنوز در برخی مناطق کشور، انجام مید هند.

خواندن هرروزه، و به همراه داشتن معوّذتین (سوره های کوتاه قل اعوذ بربّ الفلق و قل اعوذ بربّ النّاس) و بویژه سوره فلق نیز راهکاری قرآنی بر باطل کردن حسادت حسودان و چشم زخم است.

«چشم زخم» در فرهنگها، ادیان، مرامها و مسلکهای مناطق مختلف جهان:

در این زمینه مقاله‌ای مهم و جامع، به زبان انگلیسی، زیر عنوان (Evil Eye) با 99 رفرنس و منبع را در محیط وب یافته، و در کارنمای آکادمیایم پست کرده ام که لینک آن بدین صورت است:

https://www.academia.edu/128059663/Evil_Eye

خواندن رقیّه شرعیّه راهکاری روایی برای مقابله با چشم زخم تلقّی شده است:

رقیّه شرعیّه حضرت رسول برای حسنین (علیهما سلام)

در روایتی از امیرالمؤمنین آمده است که پیامبر اکرم (ص) برای امام حسن و امام حسین رقیه‌ زیر را خواندند:

أُعِیذُکُمَا بِکَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ وَ أَسْمَائِهِ الْحُسْنَى کُلِّهَا عَامَّةً، مِنْ شَرِّ السَّامَّةِ وَ الْهَامَّةِ، وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ عَیْنٍ لَامَّةٍ، وَ مِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ. (اصول کافی، ج۲، ص۵۶۹)

پیامبر پس از خواندن این رقیه فرمودند:

همین کلمات را حضرت ابراهیم برای اسماعیل و اسحاق نیز می‌خواند.

معنای واژگان به‌کار رفته در این رقیّه:

سامّه: حیوانات سرکشی که ممکن است باعث آسیب شوند.

هامّه: موجودات موذی که آسیب رسانند.

عینٍ لامّه: چشمی زخم زننده که دارای انرژی منفی، و آماده آسیب رساندن است.

حاسد: شخصی که به شدّت حسود است.

یادآوری مهم:

از آن جهت که در انتهای سوره فلق، و در انتهای رقیّه شرعیّه که جمله مِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ آمده است، و نیز در فرهنگهای برخی کشورها از جمله ایران و پاکستان که نظرکردن و نفرین بر چشم حسود آمده است، متوجّه می‌شویم که چشم زخم، نتیجه حسادت است، که در برخی افراد، این حسادت شدید است و در روانکاوی، یک بیماری روانی تلقّی می‌شود که قابلیت تأثیرگذاری دارد، که باید با آن مقابله کرد.

در ایران برای دفع چشم زخم، اسفند دود می‌کنند و می‌گویند:

اسفند دونه دونه، اسفند یکی یه دونه، اسفند چشم حسد و حسود رو بترکونه…

اسفند 1403

احمد شمّاع زاده