داستان بازیافت کتاب‌های اهدایی خاندان بزرگمهر در آستارا

داستان بازیافت کتاب‌های اهدایی خاندان بزرگمهر در آستارا

آستارا - ایرنا - در حالی که حدود شش سال پیش، تعدادی کتاب و مجله های تاریخی و علمی کتابخانه سرهنگ بزرگمهر وکیل مدافع دکتر مصدق در دادگاههای نظامی پس از کودتای 28 مرداد به کتابخانه آستارا اهدا شد، مدیر کتابخانه های عمومی شهرستان آستارا از بازیافت برخی کتابها در سال 93، به دلیل غیرقابل استفاده بودن آنهاخبر داد.

در سال 1390 تعداد 200 جلد کتاب و 60 نسخه مجله تاریخی و علمی موجود در کتابخانه مرحوم سرهنگ جلیل بزرگمهر وکیل مدافع دکتر مصدق در دادگاه های نظامی پس از کودتای 28 مرداد، به کتابخانه آستارا اهدا شد؛ ولی اکنون گفته شده که تعدادی از این کتاب ها به دلیل غیرقابل استفاده بودن، برای تبدیل به کاغذ، به بازیافت سپرده شده است.

در همین زمینه رئیس کتابخانه عمومی آستارا در گفت وگو با ایرنا بیان کرد: 24 جلد از کتابهای اهدایی خاندان مرحوم جلیل بزرگمهر از چهره های علمی سابق آستارا، در این کتابخانه ثبت و بقیه به علت غیرقابل استفاده بودن، برای تبدیل به کاغذ به بازیافت سپرده شده است.

قاسم خسروی افزود: در تحویل کتابهای اهدایی، بین کتابدار و اهدا کننده پیش شرطی مبنی بر چگونگی نگهداری آن بیان نمیشود و کتابخانه ها امانتدار نیستند و مجموعه آثار اهدایی خاندان بزرگمهر نیز توسط فرد واسطی به ما تحویل و موارد فوق به او گوشزد شده بود.

وی بیان کرد: اگر صاحب اصلی کتابها در زمان تحویل آنها به کتابخانه، حضور مییافت و در خصوص نگهداری آنها شرط قائل میشد، از پذیرش آنها خودداری میکردیم؛ ضمن اینکه تصمیمگیری در خصوص نگهداری کتابهای تاریخی یا سپردن آنها به بازیافت و تبدیل به کاغذ، بر عهده کتابخانه های عمومی و متولیان آن است و در این راستا در چارچوب مقررات تعریف شده، تصمیمگیری میشود.

به گفته رئیس کتابخانه عمومی آستارا ، به جز 24 جلد از کتابهای اهدایی خاندان بزرگمهر، بقیه آنها از رده خارج و غیرقابل استفاده بود و بر اساس دستورالعمل موجود، برای تبدیل به کاغذ، به بازیافت سپرده شده است.

خسروی ادامه داد: برای ارسال کتابهای غیر قابل استفاده به اداره کل کتابخانه های عمومی استان گیلان جهت بازیافت، هزینه پرداخت میشود و اگر کتابها قابل استفاده باشد، هرگز این کار صورت نمیگیرد.

شیرین بزرگمهر فرزند سرهنگ جلیل بزرگمهر نیز در این راستا گفت: دانشیار دانشگاه هنر تهران و وارث فرهنگی آثار تاریخی و علمی مرحوم پدرم هستم و در سال 90، تعداد 200 جلد کتاب و 60 نسخه مجله تاریخی و علمی موجود در کتابخانه پدرم را به خاطر عشق به زادگاهش (آستارا)، به کتابخانه عمومی این شهرستان ارسال و اهدا کردم.

وی اظهار داشت: بخشی از کتابهای هدیه شده، در زمان حیات پدرم خریداری و بخش دیگری نیز هدیه گرفته شده بود و برخی از آن کتابهای ارزشمند، در بازار کتاب عرضه و یافت نمیشود.

بزرگمهر ادامه داد: در این سالها همواره وضعیت کتابهای اهدایی را پیگیری کرده ام؛ اما پاسخهایی که تا اردیبهشت ماه امسال شنیدم، چندان دلگرم کننده نبود و مواردی همچون نبود قفسه کافی برای چیدن کتاب ها، نبود پول خرید قفسه نگهداری کتاب و ضرورت بازبینی کتابها قبل از در دسترس عموم قرار گرفتن را اعلام میکردند؛ و من نیز برای تامین پول خرید قفسه کتابها، اعلام آمادگی میکردم.

بزرگمهر گفت: پیگیریهای من همواره با تقاضای بازپس گرفتن کتابهای اهدایی همراه بود؛ اما 13 شهریورماه جاری در ملاقات حضوری با رئیس کتابخانه عمومی آستارا در این نهاد، از سپرده شدن آنها به بازیافت به دلیل فرسودگی و با نظر کتابدار، باخبر شدم.

او بیان کرد: سپرده شدن گنجینه فرهنگی یکی از نویسندگان آستارا به بازیافت، برای من و خانواده ام بسیار غم انگیز است و آثار مردی که نوشته هایش درباره محاکمات دکتر مصدق، دقیق ترین و موثق ترین منبع مطالعات و تحقیقات آن برهه زمانی است، نباید به این سرنوشت دچار میشد.

دختر و وارث فرهنگی مرحوم جلیل بزرگمهر گفت: آستارا زمانی به نداشتن یک بیسواد در شهر مشهور بود و اکنون رئیس کتابخانه عمومی این شهرستان چگونه و بر اساس چه قانونی، کتاب های نایاب و ارزشمند تاریخی و علمی را به بازیافت میسپارد!!

شیرین بزرگمهر افزود: رفتار کتابخانه عمومی آستارا با کتابهای اهدایی ما، شبیه رفتار مغولان با کتابها و کتابخانه هاست و من حق دادخواهی نزد مراجع قضایی را محفوظ میدانم.

سرهنگ جلیل بزرگمهر متولد سال 1291 و متوفی به سال 1386، از مشاهیر علمی شهرستان آستارا و وکیل مدافع دکتر محمد مصدق در دادگاه های نظامی پس از کودتای 28 مرداد بود که در کتاب خاطراتش از آستارا، با چنان لطافتی از زادگاهش سخن میگوید که هر خواننده ای را مشتاق دیدار این دیار میکند.

کتابخانه عمومی آستارا نخستین کتابخانه عمومی استان گیلان است که در سال 1302 تاسیس شده و اکنون با چهار شعبه و یک هزار و پانصد متر مربع فضا، بیش از 2 هزار نفر عضو فعال دارد.

شهرستان مرزی بندر آستارا با 91 هزار نفر جمعیت در غرب استان گیلان و همسایگی جمهوری آذربایجان قرار دارد.

خبرنگار: عیسی پاشاپور- پایان خبر، تاریخ انتشار خبر: 1396

نظر:

وضع کشور و متولّیان آن هرچند مسئول یک کتابخانه باشد، معلوم است!! و توقعی از آنان نمیرود که با این کتاب‌ها و اسناد این‌گونه رفتار کرده‌اند؛ ولی به نظر نگارنده اشکال و ایراد بنیادی به خود آن مرحوم بازمیگردد که اگر آنها واقعاً ارزشمند بوده‌اند و به هر دلیلی تا پیش از انقلاب نمیشده آن‌ها را به کتابخانه ملی آن زمان بسپارد، چرا پس از انقلاب (1357 ) و آن زمان که هنوز کتاب‌ها تاب و توانی داشته اند، به منظور بهره برداری همگان، آن‌ها را به کتابخانه ملی یا کتابخانه معتبر دیگری نسپرده و تا زمانی که در قید حیات بوده به فکر این کتاب‌ها و اسناد تاریخی نبوده و کاری برای نگهداری آن‌ها نکرده، بلکه آن‌ها را در خانه نگه داشته و در اصل حبس کرده تا اینکه در سال 1386 و در سن 95 سالگی دار فانی را وداع گفته است!!؟ نوشدارو پس از مرگ سهراب؟!

برگ سبزی به گور خویش فرست        کس نفرستد ز پس، تو پیش فرست

این خبر را در روز۱۲ سپتامبر ۲۰۱۷ در صفحه فیسبوک خود منتشر کرده بودم؛ و اکنون پس از 4 سال با افزودن این نظر، تصمیم به انتشار آن در وبلاگهایم گرفته ام.

23 شهریور 1400- احمد شمّاع زاده