هستی شناسی در مکتب قرآن

قرآن دفتر هستی نظری است که به هستی واقعی میپردازد. هدف آن است تا بدانیم در این دفتر چه خوراکهایی برای ذهن ما تهیه شده که تاکنون از آن غافل بواه ایم.

هستی شناسی در مکتب قرآن

ظرافتها و دقایق آفرینش کیهان در قرآن

ظرافتها و دقایق آفرینش کیهان در قرآن

احمد شمّاع زاده

قل ائنّکم لتکفرون بالّذی خلق‌الارض فی یومین و تجعلون به انداداً ذلک رب‌ّالعالمین(9) و جعل فیها رواسی من فوقها و بارک فیها و قدّر فیها اقواتها فی اربعة ایّام سواءً للسّائلین(10) ثم‌ّاستوی الی‌السّماء و هی دخان فقال لها و للارض ائتیا طوعاً او کرهاً قالتا اتینا طائعین(11) فقضیهنّ سبع سمواتٍ فی یومین و اوحی فی کل سماءٍ امرها و زیّنّاالسّماءالدّنیا بمصابیح و حفظاً ذلک تقدیرالعزیزالعلیم(12)- سوره فصّلت

ترجمه: بگو آیا شما به کسی که زمین (جهان پیدا) را در دو روز (دوره) آفرید،‌ همانا کفرمی‌ورزید و برای او شریک قرارمی‌دهید؟ او پروردگار جهانیان است. و قرارداد در آن از بالایش، کوه‌ها را و برکت داد در آن، و منابعش را در آن اندازه گذاری کرد، در چهار دوره که برای پرسندگان یکسان است. سپس به آسمان پرداخت؛ و آن حالت گازی داشت. پس به آسمان (جهان ناپیدا) و زمین (جهان پیدا) گفت خواه‌ ناخواه فرا آیید؛ آن دو گفتند با میل و رغبت فراآمدیم. پس تمام‌کرد هفت آسمان را در دو دوره و کارکرد هرآسمان را به آن نهادینه کرد. و آسمان دنیا را با چراغ‌هایی بیاراست و نگاهداشت. آن است اندازه‌گذاری آن بسیار بزرگوار بسیار دانا.

خداوند کریم در این آیات از هشت روز به معنای دوره یادکرده‌است. دو مرحله اول را با فعل «خلق» (آفرینش آنچه نبوده است.)، چهار مرحله را با فعل «جعل» (قراردادن و تعیین کردن)، و دو مرحله آخر را با فعل «قضیهن» (به اتمام رسانیدن) یادکرده‌است.

از به کارگیری این سه واژه در این آیات، متوجه می‌شویم که موضوع این آیات، روش و منش ساماندهی و سازماندهی کیهان، و نیز تقدّمها و تأخرها در آفرینش کیهان است:

الف: روش ساماندهی کیهان

آیه‌های نهم و دهم، گویای این است که آفرینش «زمین» و درنتیجه منظومه خورشیدی، در دو دوره به پایان رسیده است؛ یکی آفرینش کلی آن‌ها همراه با دیگر اجرام کیهانی، و دیگری گذرکردن آنها از چهار دوران زمین‌شناسی؛ بویژه اینکه در آیه دهم از کوهها نام میبرد که زمین شناسان و دیرینه شناسان در حدود دویست سال پیش، با بررسی چین خوردگیهای روی زمین (کوهها)، متوجه شدند که روزگاری این کوهها کف اقیانوسها بوده اند. در نتیجه با بررسی آن‌ها، به گذرکردن زمین از چهار دوران پی بردند که به دورانهای چهارگانه زمین شناسی شهرت یافته اند.

اگر کیهان‌شناسان بتوانند در آینده مشخص‌کنند که مثلاً کره مریخ نیز چهار دوران زمین‌شناسی را پشت‌سرگذاشته، مشخص می‌شود که منظور قرآن تنها زمین نبوده، بلکه کل منظومه خورشیدی را در نظر داشته و از این هم بالاتر، ممکن است همه سیّاره های مسکونی، این دورانها را پشت سر گذارده باشند. به احتمال بسیار زیاد عبارت سواءً للسائلین اشاره به همین موضوع دارد.

زیرا از یک سو ایجاد زمین ما خود وابسته و در گرو ایجاد منظومه‌ خورشیدی است؛ و از سوی دیگر طبق آیات نهم و دهم، در آغاز مایه‌های اولیه همه کهکشهانها آفریده شده‌؛ و پس از آفرینش اولیه، ساماندهی و سازماندهی آن‌ها مد نظر خداوند بوده است که در دو آیه یازدهم و دوازدهم به سازماندهی کل کیهان در دو مرحله دیگر اشاره دارد. در آیه یازدهم می‌فرماید سپس به آسمان پرداخت درحالتی که گازی شکل بود. یعنی مایه‌های اولیه آسمانها و آنچه در آنهاست، از پیش آفریده شده، و به صورت دخان، یعنی بی شکل و ناپایدار بودند. پس به زمین و آسمان گفت…

نکته: این گفت‌وگوی خداوند با آسمان و زمین، همانند گفت‌وگوی خداوند با فرشتگان پیرامون آفرینش آدم، گفتمان یا دیالوگی که به وسیله امواج صوتی صورت گیرد و با گوش شنیده شود، نبوده؛ بلکه این‌گونه دیالوگها با امواج رادیویی صورت می‌گیرد، همانند وحی به پیامبران؛ و جمله‌های خواه‌ ناخواه فرا آیید؛ آن دو گفتند با میل و رغبت فرا آمدیم.؛ مسلّم است گفتمانی عملی بوده و نه زبانی، و با فرکانسهای امواج رادیویی صورت گرفته است.

طبق دو آیه یازدهم و دوازدهم، در این مرحله از آفرینش کیهان، آسمان یعنی جهان ناپیدا و ناپایدار به صورت دخان یعنی گازی شکل (انرژتیک) و زمین؛ یعنی جهان پیدای مادّی (ماتریال) وجود داشته اند؛ ولی هر دو بی‌سروسامان‌ بوده اند؛ و با این فرمان الهی گردهم و فراهم آمده‌اند؛ تا خداوند آنها را در دو مرحله به صورت آسمان-زمینهای هفتگانه سامان دهد و سازماندهی کند.

از آیه دوازدهم چنین برمیآید که سموات والارض یا کیهان،‌ یک «سیستم کلی» است که خود از هفت لایه یا سیستم کوچکتر (ساب سیستم) تشکیل شده است؛ به گونه‌ای که کارکرد هریک از آن‌ها از یکدیگر جدا بوده وخداوند کارکرد هریک را نیز در آنها نهادینه‌ کرده‌ و آنها را سروسامان‌ داده، تا کارهای خود را همچون یک سیستم فدرال، خود به انجام برسانند؛ بدون دخالت دست الهی، مگر در مواقع لزوم.

برای آگاهی بیشتر در این زمینه، پژوهش کیهان سیستمی نه بعدی با نشانی زیر را ببینید: https://www.academia.edu/23026305

ب- روند آفرینش و ساماندهی بخشهای آن:

از آیات مختلف قرآن بر می‌آید که:

- در آغاز، عرش که منبع شکلگیری کیهان، و مرکز گرانش، و بسیار ناپایدار بوده، ایجاد شده.

- در روند ایجاد کیهان، در آغاز زمین و به تبع آن منظومه خورشیدی و دیگر سیاره های مسکونی کهکشان راه شیری برای زندگی جانداران آماده شده‌اند.

- سپس عرش (هسته حلزون کیهانی) از ناپایداری اش کم شده تا به طور کامل در بند شده است.

- سپس دیگر کهکشانها به صورت هفت کیهانک در هفت طبقه حلزونی کیهانی شکل گرفته اند.

- و بدین ترتیب، السّموات والارض (کیهان) سروسامان یافته است.

این یک واقعیت است که اگر کسی همزمان با مطالعه قرآن، دانشهای روز را در زمینه‌های مهم زندگی امروزین پیگیری کند، به شگفتیهایی از قرآن پی می‌برد که برای دیگران به هیچ وجه قابل درک و فهم و تفسیر و تعبیر نیست. نگارنده تجربه‌های بسیاری در این زمینه دارد که یکی از آن‌ها همین موضوعی است که برای بررسی و تبیین آن اقدام به نوشتن این مقاله کرده ام.

در سطور بالا تأکید قرآن کریم بر گذرکردن زمین و امثال آن از چهار دوران را یاداور شدم که از نظر زمین شناسان به دورانهای چهارگانه زمین شناسی شهرت یافته اند؛ و این خود معجزه ای از قرآن کریم قلمداد می‌شود.

شرحی بر پاراگراف بالا:

چند روز پیش (تاریخ نگارش این نکته خرداد 1401 است.) این پیش‌بینی از نظر علمی نیز مورد تأیید مریخ نورد استقامت قرار گرفت و موجب شد تا اعجاز دیگری از قرآن رقم بخورد:

تأیید علمی اعجاز دیگری از قرآن: https://www.academia.edu/81978416

با برابرگذاری آیات قرآن و دستاوردهای دانش، یکی دیگر از معجزات کیهانشناسی قرآن کریم رقم میخورد؛ هرچند نباید از نظر دور داشت که این، اولین یا آخرین مورد از تأییدهای دانش و قرآن نسبت به یکدیگر نیست؛ بلکه نگارنده به عنوان کسی که بیشترین پژوهش را در زمینه کیهانشناسی قرآنی و نظری درطول زندگی خود انجام داده و موفق به کشف و پرده برداری از چند نکته‌ ظریف و ناآشکار کیهانشناسی شده است، اعلام میکنم:

معجزات کیهانشناسی قرآن کریم بسیارند و کیهانشناسان باید بدانند کیهانشناسی قرآنی همواره از آنان پیشی گرفته است؛ همانند معرفی شکل کیهان در قرآن، و اگر به آیات کیهانشناسی قرآن اهمیت بدهند، بسیار زودتر به مقاصد خود، و نکته‌های مهمی از آفرینش کیهان و شناخت آن خواهند رسید.

آری معارف قرآنی راهنمای خوبی برای اندیشمندان در همه زمینه هاست و اگر به قرآن ایمان داشته باشند، درمی یابند که نکته‌های باریکتر از موی قرآن کریم همچنان بر تارک تاریخ علم می‌درخشند.