مدلهای ریاضی به کار رفته در قرآن

مدلهای ریاضی به کار رفته در قرآن

احمد شمّاع زاده

یکی از ویژگیهای قرآن کریم این است که مدلهایی از ریاضیات در آن به کار گرفته شده است. مدلهای به هم پیچیده و در هم تنیده ای از ریاضیاتی که تنها خداوند می‌توانسته به کار برد؛ تا کسی نتواند همچون قرآن بیافریند؛ و به مردمان همه اعصار و قرون گوشزد کند اگر می‌توانید دست کم یک سوره مانند سوره‌های قرآن من بیاورید، که تاکنون کسی نتوانسته و هرگز هیچ موجودی نخواهد توانست کتابی یا نوشته‌ای به مانند قرآن بیاورد!

از سوی دیگر اعجاز ریاضی قرآن کریم به این سادگیها هم نیست که مخالفان بی‌سواد آن، با نوشتن یک جمله (لاجرم منظورشان عدد ۱۹ و مضارب عدیده آن در قرآن است.) از آن درگذرند؛ بلکه این موضوع دست کم از دهه چهل یعنی همزمان با در دسترس قرارگرفتن اولین نسل کامپیوترها در دانشگاهها، به اثبات رسیده و درباره آن کتابها و مقاله های فراوان نگاشته شده که تنها یکی از آنها به کارگیری مضرب عدد نوزده است.

حتا اگر همین موضوع مضربهای عدد نوزده را در نظر بگیریم، باید توجه داشته باشیم که اولاً نه تنها پژوهشهای رشاد خلیفه بلکه پژوهشهای عبدالرزّاق نوفل نیز در این زمینه بسیار تأثیرگذار بوده است. دوم اینکه آیه ای مهم و قاطع در این زمینه هست که اگر از آن آگاهی، و به آن اعتقاد نداشته باشیم، باید به ایمان خود به قرآن شکّ کنیم!

اولین بار که رشاد خلیفه با به کارگیری کامپوتر، به موضوع مضربهای عدد نوزده در قرآن پی برد و آن را معجزه ریاضی قرآن خواند، دلیل موثّق قرآنی اش این بود که خداوند در سوره مدّثّر آیه سی و یکم (که برعکس همه آیات بسیار کوتاه این سوره، آیه بسیار بلندی است؛ که به راحتی توی چشم میزند!)، اهمّیّت این موضوع را به کافران، اهل کتاب و مسلمانان، هر یک به گونه ای گوشزد کرده است؛ و در پایان آن آیه خداوند میفرماید: و ما هی الّا ذکری للبشر

ترجمه: و نیست این آیه مگر پنددهنده ای یا یاداوری کننده ای برای بشر (واژه بشر معنایش تنها انسان نیست بلکه شامل جنها نیز میشود؛ زیرا قرآن برای هر دو گرانمایه نازل شده است.).

سپس خداوند عظیم، از این موضوع به سادگی درنمیگذرد، بلکه در آیات بعدی اهمیت بسیار زیاد آیه سی و یکم را در نزد خود باز میگوید:

نه چنین است؟! سوگند به ماه!(32) سوگند به شب آنگاه که پشت کند!(33) سوگند به صبح آنگاه که روی کند!(34) همانا که این آیه، یقیناً (لام بر سر احدی برای تأکید است.) یکی از آیات بزرگ الهی برای بشر است(35).

در آیات بالا، خداوند در سه آیه، به ماه، شب و صبح سوگند یاد میکند که بگوید این آیه یکی از آیات بزرگ الهی است (انّها لاحدی الکبر). و باز هم برای نشان دادن اهمیت آیه سی و یکم نزد خود، دو آیه دیگر بر آیه سی و پنج می افزاید و میفرماید این آیه هشداری است برای بشر، برای کسی از شما که بخواهد زودتر یا دیرتر متوجه شود! یعنی گریزی از فهم این آیه نیست، و هرکس از کافران و اهل کتاب و مسلمان، که بخواهد از هدایتهای قرآن بهرمند شود، ناگزیر، دیر یا زود، باید این آیه را درک کند!!

تصور نمیرود در قرآن آیه ای دیگر مانند آیه سی و یکم سوره مدّثّر وجود داشته باشد که خداوند برای نشان دادن اهمیت آن، در چند آیه با سوگند یادکردن بر آن تأکید، و آن را بدین گونه توصیف کند: لاحدی الکبر.

کبر، جمع کبری، مؤنث کبیر به معنای بسیار بزرگ برای واژه آیه است. حال برای تبیین و شناخت بیشتر آیه سی و پنج، گشتی بزنیم در میان ترجمه‌های مختلف قرآن، و ببینیم مترجمان که معمولاً ترجمه‌های خود را از مفسران بزرگ قرآن وام میگیریند، درباره این آیه مهم که آیه مهمتری از قرآن را به وصف میکشاند، چه گفته‌اند (نقل از دانشنامه اسلامی):

الهی قمشه ای: که این آیات (آیات قرآن) یکی از بزرگترین آیات خداست.

انصاریان: که بی تردید این (قرآن) از بزرگترین پدیده هاست.

مکارم: که آن (حوادث هولناک قیامت) از مسائل مهم است.

فولادوند: که آیات (قرآن) از پدیده‌های بزرگ است.

آیتی: که این یکی از حادثه های بزرگ است.

به سادگی میتوان دریافت که هیچیک از مفسرین و به تبع آن‌ها مترجمین، نه تنها هیچ اشاره‌ای بر اینهمه تأکید قرآن، که آیه سی و پنج معرّف اهمیت آیه سی و یک است، نکرده اند، بلکه هر یک، آیه را به گونه‌ای، و همگی نادرست ترجمه کرده اند! پس خود حدیث مفصّل بخوانید از این مجمل!

برخی دیگر از مدلهای ریاضی به کار رفته در قرآن:

یک- کدهای حروف مقطعه در آغاز سوره ها که رشاد خلیفه از آن‌ها رمزگشایی کرد.

دو- محاسبه سرعت نور در قرآن: https://www.academia.edu/12575321

سه- وجود و اعمال عدد فی و نسبت الهی (عدد فی: یک و ششصدوهجده هزارم) در قرآن و به دست آمدن دست کم یک نمونه از آن تاکنون: https://www.academia.edu/9826312

چهار- محاسبه و برابرگذاری سالهای قمری و شمسی به گونه ای بسیار دقیق.

معجزه ریاضی- فیزیک دیگری از قرآن: https://www.academia.edu/6794860

پنج- کشف دیاگرام موسیقی به کار رفته در کل قرآن که بدون دخالت پارامترها و معیارهای ریاضی و مدل ریاضی بودن قرآن ناممکن است. این موضوع را پیش از انقلاب در کتابی یافتم و دکتر شریعتی هم به همین دلیل در یکی از نوشته های خود به متن موزیکال قرآن اشاره کرده بود.

پایان نگارش و ویرایش: مرداد 1401

احمد شمّاع زاده

شکوه ریاضی و شکوه قرآن

شکوه ریاضی و شکوه قرآن

احمد شمّاع زاده

دکتر مریم میرزاخانی در مصاحبه خود با "جیمز کلی" سردبیر تایمز گفته بود:

"بدون علاقه داشتن به ریاضی ممکن است آن را سرد و بیهوده بیابید. اما ریاضیات زیبایی خود را تنها به شاگردان صبور نشان می‌دهد." ((نقل از: B.B.C))

"پرارزشترین بخش(مطالعه ریاضی) لحظه‌ای است که می‌گویی 'آها..!' ذوق کشف و لذت فهمیدن چیزی جدید. احساس ایستادن بالای یک بلندی و رسیدن به دیدی شفاف و واضح."

یکی از ویژگیهای قرآن کریم این است که "مدلی از ریاضی" است. مدلی به هم پیچیده و در هم تنیده شده از ریاضیاتی است که تنها خداوند میتوانسته به کاربرد تا کسی نتواند همچون قرآن بیافریند و قرآن کریم اعجاب برانگیزتر شود. به همین دلیل خداوند منان بزرگان همه اعصار و دهور و خبرگان هر فنی را فراخوانده و به چالش کشیده و گفته:

اگر همه شما و همه با هم بکوشید نخواهید توانست هرچند که یک آیه همچون آیات قرآن بیاورید.

از سوی دیگر اعجاز ریاضی قرآن کریم مطلب تازه ای نیست و چندین دهه است که به اثبات رسیده و درباره آن کتابها و مقاله های فراوان نگاشته شده از جمله:

- گشودن رمز حروف مقطعه در آغاز سوره ها

- به کارگیری مضرب عدد نوزده در کل قرآن و در بسیاری از سوره ها و...

- محاسبه دقیق سرعت نور

- وجود و اعمال عدد فی و نسبت الهی در کل قرآن و به دست آمدن دستکم یک نمونه از آن تاکنون.

- محاسبه و برابرگذاری سالهای قمری و شمسی به گونه ای بسیار دقیق.

- کشف دیاگرام موسیقی به کار رفته در کل قرآن که بدون دخالت پارامترها و معیارهای ریاضی و مدل ریاضی بودن قرآن ناممکن است.

بنابراین با درنظرگرفتن مدل ریاضی بودن قرآن کریم میتوانیم نظر دکترمریم میرزاخانی استاد دانشگاه استانفورد آمریکا و برنده مدال فیلدز(مشهور به نوبل ریاضی) پیرامون شکوه ریاضیات را درباره قرآن کریم به کارگیریم تا شکوه قرآن را نیز دریابیم:

بدون علاقه داشتن به قرآن ممکن است حتا آن را سرد و بیهوده و گاهی منحرف کننده بیابید. اما قرآن کریم زیباییها و فهم آیاتش را تنها به کوشندگان صبورش که در آن تدبر و غورمیکنند آنهم هر از چندگاهی نشان میدهد. پرارزشترین میوه فهم قرآن لحظه ای است که میگویی: "فهمیدم". یعنی ذوق کشف و لذت فهمیدن چیز تازه ای از قرآن!

در آن لحظه باشکوه تازه باید بدانی که تنها نکتهای را فهمیدهای و ممکن است دیگر کوشندگان و غورکنندگان در قرآن(و یا خود در زمانی دیگر) جنبههای دیگری از این نکته قرآنی را دریابید. ذوق کشف و لذت بردن از فهم قرآن چیزی نیست که بتوانی به دیگری منتقلش کنی. تنها باید خود آن را بیازمایی و در خود نهادینه کنی:

ایستادن بر قلّه ای از فهم قرآن و رسیدن به افقی شفاف و روشنگر و دیدن آنچه که دیگران تاکنون نتوانسته اند همچون تو آن را ببینند! این است شکوه قرآن!

وه! که انسان چه بزرگ میشود با رهایی و چه کوچک میگردد آنگاه که در قفس است!

*****

مطالب مرتبط با موضوع مقاله:

محاسبه سرعت نور، معجزه قرآن

چکیده: بالاترین سرعت در طبیعت، یا همان سرعت نور در خلأ درسه آیه از آیات شریفه قرآن کریم (سوره یونس، آیه5 ،سوره انبیا، آیه33 وسوره سجده ،آیه5) اشاره شده که این مقدار ثابت اساسی جهانی را با حرکت سامانه زمین- ماه بیان کرده است. تفسیرجدید ومبتنی برتئوری نسبیت که از این تعریف قرآنی ارائه شده، مقدار سرعت نور را برابر C=299792 کیلومتر برثانیه به دست میدهد، که انطباق حیرتانگیزی با مقدار مورد قبول جهانی آن دارد. این نتیجه شگفت انگیز، در واقع تأکیدی بر یکپارچگی جهان مادی، صحّت نظریه نسبیّت خاص و حقّانیت قرآن کریم است.

کلید واژگان: اعجازعلمی قرآن، سرعت نور، نظریه نسبیت، سامانه زمین - ماه

منبع: نشریه مجموعه مقالات قران و علم، نویسندگان: احسان کوثری نیا، زهرا اخوان صفایی

متن پژوهش در آکادمیا: https://www.academia.edu/12575321

از نگارنده: معجزه ریاضی فیزیک دیگری از قرآن کریم با نشانی اینترنتی:

https://www.academia.edu/6794860

نسبت الهی با نشانی اینترنتی: https://www.academia.edu/6832672

بیست و پنجم مرداد 1393

ویرایش دوم:31 فروردین 1401

احمد شماع زاده